Linux операциялық жүйесі курстық жұмысы

КІРІСПЕ

     Linux ОЖ – бірмезетте бірнеше тапсырмалар орындалуын басқара алатын UNIX  операциялық жүйесі негізінде құрылған көппайдаланушылық, көпесепті, көптерминалды операциялық жүйе, Ол серверлер мен жұмыс станцияларында жұмыс жасауға арналған, қосымша терминалдарды қосуды қамтамасыз етеді және осы режимде графикалық қабықшаны қолдануға мүмкіндік береді.

UNIX-сеpвеpлер үлкен көлемді ақпараттарды сақтау және өңдеуге арналған. Әсіресе, UNIX-серверлерді, ақпараттарды бөліктерге бөліп өңдеу үшін қолдану тиімді. Осы мақсатта CORBA стандартына сәйкес бөліктерге бөліп есепетеу жүйелері құрылған. Бұл жүйелерге деректер базасын басқару жүйелері (Oracle, Informix және т.б), файл-серверлер, FTP-серверлер, WWW-серверлер және Linux ОЖ қолдайтын т.б. жүйелер жатады. Бөліктерге бөлінген жүйелерде ақпараттар әртүрлі жұмыс станцияларында, әртүрлі дисктерде сақталуы мүмкін, бағдарламалық модульдер әртүрлі компьютерлерде орындалуы мүмкін, бірақ жүйе біртұтас құрылым ретінде жұмыс жасайды. Үлкен көлемді ақпараттарды өңдеу кезінде пайдалаушыға  қажетті ақпаратпен ғана жұмыс жасауға мүмкіндік беретін клиент–сервер технологиясы қолданылады. Клиент-сервер технологиясының дамыған түрі интеллектуальды агенттер технологиясы болып табылады.

Linux ОЖ - 32 немесе 64 разрядты платформаларға арналған желілік операциялық жүйе.  Ол ойын (Sony Play Station) қосымшаларынан бастап Internet кластерлік серверлеріне дейінгі диапазондағы масштабды қамтиды.

Linux ОЖ компьютердің нақты бір түрімен байланысты емес. Оның ядросы жоғары деңгейлі СИ тілінде жазылған, сондықтан оны бір платформадан басқа платформаға ауыстыру мейлінше оңай. Жүйе GNU  лицензиясы немесе сол сияқты еркін лицензиялар бойынша таратылады, сонымен қатар Internet арқылы еркін орнатылады. Жүйенің шығу модульдерін қолдану басқа платформаға өту кезінде қолданбалы бағдарламалардың бейімделу және рұқсатсыз қатынас құруды жүзеге асыратын кодтарды бақылау  мүмкіндігін береді. Жүйені құруға өздерінің авторлық құқықтарын бекіткен өте көп мамандар қатынасты, бұл жүйенің монополизациясын болдырмауға кепілдік береді.

Дербес компьютерлерді (ДК) UNIX–сервермен есептеу желісіне қосу TCP/IP хаттамасының көмегімен жүзеге асырылады, нәтижесінде пайдаланушылар келесі мүмкіндіктерге ие болады:

1) UNIX-серверін файл-сервера ретінде пайдалану;

2) дербес компьютерге терминалды эмуляциялау (TELNET режимі);

3) клиент-сервер жүйесін ұйымдастыру (жұмыс станциясы SQL-сұраныстар құрады, сервер оларды өңдейді);

4) ДК арасында  FTP хаттамасы негізінде файлдар алмасу;

5) CORBA стандарты бойынша бөліктерге бөлінген есептеулер жүргізуді ұйымдастыру.

UNIX операциялық жүйесінде барлық әрекеттер процестер ретінде құрылған. Процесс жүйелік командаларды орындау кезінде шақырылатын орындалатын бағдарламалар немесе орындалатын бір бағдарламадан тұрады. Процесс параллель орындалатын бір немесе бірнеше басқа да процестерді жүктеуі мүмкін. Linux ОЖ процестерді параллель орындау үшін көппроцессорлы архитектураны сүйемелдейді.

1. LINUX ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ЖҮЙЕСІН ОРНАТУҒА КІРІСПЕ

1.1 Linux-ті жүктеу

Компьютермен жұмыс жасау оны жұктеуден басталадтыны белгілі. Компьютерлердің жүктелу реті биртипті: қоректендіру көзін іске қосқаннан кейін BIOS құрылғыларды тестілеуден өткізеді, жүктеу құрылғысын іздейді, табылған жүктеушіге басқаруды береді, ол өз кезегінде операциялық жүйені жүктеуді бастайды.

Linux ОЖ қатқыл дисктен, дискеталардан, сонымен қатар USB-жинақтауыштардан немесе желі бойынша жүктелуі мүмкін. Linux ОЖ  үшін стандартты жүктеуші ретінде LILO (LInux LOader) қолданылады, бірақ одан да басқа жүктеуіштер бар. Жүйенің әрбір дистрибутиві тағы бір-екі нұсқа ұсынады. Мысалы, ASPLinux дистрибутымен GRUB, ASPLoader и Acronis OS Selector жүктеуіштері ұсынылады. Олардың барлығының негізгі мүмкіндіктері бірдей, бірақ қосымша функциялармен ерекшеленеді. Негізгі мүмкіндіктерге мыналар жатады: компьютерде орнатылған (мультижүктеу) бірнеше операциялық жүйелерден біреуін таңдауды жүзеге асыру, логикалық бөліктерден жүктеу, конфигурацияларды өзгерту. Қосымша мүмкіндіктеріне қолдайтын ОЖ саны немес диск бөліктерін басқару және т.б. жатады.

Linux ОЖ таңдағаннан кейін жүктеуші басқаруды ОЖ ядросына береді. Ядро (kernel) құрылғыны тексереді және тексеру нәтижелері туралы ақпаратты экранда бейнелейді. Құрылғыларды тексергеннен соң Линукс ядросы интерактивті жүктеу режиміне өтуі мүмкін. Егер осы мүмкіндікті пайдаланбаса, онда жүйе конфигурациялық файлдардан ақпаратты оқи отырып, сервистік бағдарламаларды автоматты жүктеуді жалғастырады (/etc/inittab, /etc/rc.d). Сервистерді жүктеу процесі мен нәтижелері экранда бейнеленеді. Егер жүйе графикалық режимде жүктеуге негізделсе онда сервистермен қатар X-сервер жүктеледі, әйтпесе – жүйе мәтіндік режимде жүктеледі және экранда пайдаланушыны екпінді етуге шақыру пайда болады:

ASPLinux release 10 (Karelia)

Kernel 2.6.9-1.667asp on an i686

localhost login: _

Бұл жазба Linux ядросы жүктелуі аяқталғандығын және жүйе жұмысты бастау үшін пайдаланушы атын енгізуді күтетіндігін білдіреді.

1.2 Командалық жолмен жұмыс жасау

Жоғарыда орнатылған жүйеге қосыла алатын бір ғана пайдаланушы бар. Ол администраторлық құқыққа ие мүмкіншілігі зор пайдаланушы (суперпайдаланушы) root.

МАҢЫЗДЫ! Root үшін жүйе ресурстарын басқару бойынша шектеулер жоқ. Сондықтан қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында суперпайдаланушыда күнделікті тапсырмаларды орындамаған жөн.

Пайдаланушы атын енгізгеннен соң, жүйе парол сұрайды, енгізілген ақпаратты тексереді, егер бәрі дұрыс болса пайдаланушы сеансын ашады.

Осы мезеттен бастап жүйе пайдаланушылардан команда алып, оларды орындай алады. Барлық командалар орындалуға командалық жолдан (шақыру жолы) енгізіледі. Шақыру жолы жүйе қабықшасы ұсынатын пайдаланушы интерфейсіне ұқсас.  Қабықша – операциялық жүйе мен пайдаланушы арасындағы бағдарлама-дәнекер. Линуксте (басқа да unix-жүйелер сияқты) қабықшалар әртүрлі болуы мүмкін, бірақ көбінесе sh (shell)-дің әртүрлі нұсқалары bash, tsh, zh және т.б. қолданылады. Қабықшалар автоалмастыру, енгізу тарихы, орнатылған скриптік тілдер сияқты мүмкіндіктер бере отырып, қандай да бір деңгейде пайдаланушы жұмысын жеңілдетеді. Олардың негізгі міндеті – пайдаланушы енгізген команданы алу және оны операциялық жүйеге орындауға беру. Барлық қабықшалар үшін командаларды енгізу форматы қарапайым: команданың атын енгізу және қажет жағдайда оның параметрлерін көрсету керек.

1.3 Linux-тің man командасы

Линукс - POSIX-сәйкестендірілген операциялық жүйе, яғни ол IEEE 1003.x (POSIX) стандарттары мен мамандандырылуына сәйкес. Сәйкесінше, Линукстың негізгі командалары UNIX негізді операциялық жүйелер командаларына сәйкес.

Командалар туралы мәліметтерді man (manuals) немесе info форматты орнатылған анықтамалық жүйеден алуға болады.  Анықтама алу үшін man (немесе info) командасын және оның параметрі ретінде қажетті команда атын енгізу жеткілікті:

man pwd

Орындалу нәтижесі ретінде енгізілген команданың тағайындалуы, синтаксисі, және негізгі параметрлері туралы мәліметтер экранға шығады:

Осылайша "анықтама туралы анықтама" алуға болады:

man man

Қосымша опцияларды пайдаланған кезде man командасы анықтамалық ақпараттардың бейнеленуінің қосымша функцияларын орындай алады.

man --help

Пайдалану: man [-c|-f|-k|-w|-tZT құрылғы] [-i|-I]

        [-adlhu7V] [-Mжол] [-Pпейджер]

        [-Cфайл] [-Sтізім] [-mжүйе] [-pжол] [-Lлокаль] [-eкеңейтпе]

        [бөлік] парақ ...

Курстық жұмысты көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

Курстық жұмыс бойынша қысқаша мәлімет

Пән: Информатика

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс

Осы жұмыстың бағасы:  1150 теңге

Курстық жұмыстар, Дипломдық жұмыстар сайты – diplomnik.kz