Демеулік шылауларды контекст тұрғысынан зерттеу курстық жұмысы

КІРІСПЕ

       Зерттеу  тақырыбының өзектілігі. Қазіргі қазақ тілінде сөз таптарының арасында ең аз қарастырылғаны шылаулар, соның ішінде- демеуліктер. Олардың өздері жалғанған сөздерге қосымша мән үстейтіндігі және мағыналық топтарының аты аталып, санын айтумен шектеліп, функционалдық сипатына жете назар аударылмады.

      Демеулік шылаулардың атаушы сөздерге үстейтін қосымша мәндерінің үнемі тұрақты болмай, өздері жалғанған сөздердің мағынасына орайласып өзгеріп отыруы, олардың сөйлем құрамында атқаратын қызметі және мәтіннің жалпы мазмұнына қосатын үлесі т.б. сияқты көптеген сұрақтар да өз шешімін таппаған. Сондықтан демеулік шылауларды контекст тұрғысынан зерттеу өзекті мәселелердің бірі екендігіне дау жоқ.

Нормативтік грамматиканың құрамында демеулік шылаулар лексикалық мағынасының солғындығымен, сөйлем мүшесі болуға қабілетсіздігімен сипатталып, көмекші сөздердің құрамында ғана сөз болады. Функционалды грамматика саласы соңғы жылдарда зерттеушілердің ғылыми зерттеу жұмыстарының өзегіне айналып жүр. Орыс тіл білімінде бұл туралы тіл ғалымдарының еңбектері жүйеленген, ал қазақ филологиясында мәселе енді ғана қолға алынып жүр. Бұл- мәселенің өзектілігін арттыра түседі.

Демеуліктер тілдегі белгілі бір грамматикалық категориялардыңжасалуында маңызды рөл ойнаса, екінші жағынан модальдік мән беруге қажетті элемент болып саналады. Сондықтан демеуліктер лексикалық жағынан да, грамматикалық жағынан да зерттеуді қажет етеді.

 Демеулік шылаулардың атқаратын қызметтерінде де өзіндік ерекшеліктер бар. Сондықтан олардың қолданыстағы қызметі жағынан өзгешеліктерін де қарастыру қажет.

       Зерттеудің мақсаты. Қазақ тіліндегі демеулік шылаулардың мазмұн құраудағы рөлін, оның қолданыстағы мағынасы мен қызметін айқындау зерттеу жұмысымыздың мақсаты болып табылады. Оған жету үшін мынадай міндеттерді шешу көзделді:

-          шылау сөздердің, соның ішінде демеулік шылаулардың қолданыстағы мағынасы мен қызметінің өзіндік ерекшеліктерін анықтау;

-          демеулік шылаулардың даму, қалыптасу тарихына тоқталу;

-          демеулік шылауларды топтарға бөлудің негізгі принциптерін айқындау;

-          көмекші сөздердің кейбір негізгі белгілерін атаушы сөзге қойылатын белгілермен салыстыру;

       Зерттеу нысаны. Қазақ тіліндегі демеулік шылаулардың даму, қалыптасу жолдары- зерттеудің басты нысаны.

       Зерттеу әдістері. Жұмыстың мақсаты мен міндеттеріне орай түсіндіру, материалдарды түйіндеу, тұжырымдау, жүйелеу, сипаттау, жинақтау, салыстыру, талдау әдістері қолданылды.

       Зерттеудің әдістемелік негізі.  Р.С.Әмір, Ф.Кенжебаева, А.Т.Карымшакова,

С.Исаев, А. Ысқақов, М.Оразов, Ы.Шақаманова, Ғ.Мұсабаев, Қ.Жұбанов сынды тілші ғалымдардың теориялық тұжырымдары басшылыққа алынды.       

       Зерттеу жұмысының теориялық және практикалық мәні: Демеуліктердің қолданыстағы мағынасы мен қызметін зерттеу барысында алынған нәтижелерді көмекші сөздердің табиғатын анықтаған, шылауларды топтастырған теориялық еңбектердегі тұжырымдарды толықтыруда пайдалануға болады. Демеулік шылауларды орынды қолдана білуде жұмыстың практикалық мәні анықталады. Демеулік шылаулардың грамматикалық формалары, оның мағыналық топтары тілдің мазмұнды жеткізу өрісіне жатады.

        Зерттеу жұмысының жаңалығы:

-          қазақ тіліндегі демеулік шылаулардың даму, қалыптасу жолдарымен

байланысты көп қырлы зерттеу мүмкіндіктері анықталды;

-          қазақ тіліндегі демеулік шылаулардың лексика-грамматикалық, морфологиялық, ерекшеліктеріне орай олардың қолданыстағымағынасы мен қызметі анықталады;

-          демеулік шылаулар сипатына қарай топтарға бөлініп, сөйлеу мазмұнының қайнар көздері белгіленеді.

         Қорғауға ұсынылатын тұжырымдар:

-          Демеулік шылаулар сөз табы ретінде емес, атаулы сөздерге аналитикалық форма беруші амал ретінде жұмсалады.

-          Демеулік шылаулардың бастапқы лексикалық мағынасы көмескіленіп, өздеріне тән дербестігінен айрылып, көмекші сөздер қатарына өтуіне грамматикалық абстракция тікелей әсер еткен.

-           Морфологиялық ерекшелік жағынан демеулік шылаулар түрленбейді, сөз табының түгелімен тіркесе бермейді.

-          Тілдік нормаға сәйкессіздігі- демеуліктердің қосымшаға айналу мәселесі, кейбір демеуліктердің жіктік жалғауын қабылдап басқа сөз таптарының қызметінде көрінуі де жоқ емес.

-          Шылаулардың басты қасиеті сөздермен тіркесіп келгенде нақтыланады.

     Зерттеу жұмысының құрылымы:

Жұмыс кіріспеден, екі тараудан және қорытындыдан тұрады. Соңынан пайдаланылған әдебиеттер тізімі берілді.

1. ЖАЛПЫ ШЫЛАУЛАР ТАРИХЫ

1.1. Шылаулардың бір сөз табы аясында біріктірілуі.

Қазақ тіл білімінде қалыптасқан сөз таптастырудың үш принципі бар:

1. семантикалық,
2. морфологиялық,
3. синтаксистік.

Семантикалық принцип бойынша сөздің лексикалық мағынасына қарайды, морфологиялық принцип бойынша сөздің түрлену жүйесін басшылыққа алады, ал синтаксистік принцип бойынша сөздің қай сөйлем мүшесі  болуына сүйенеді.

39 беттен тұрады

Курстық жұмысты көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

Курстық жұмыс бойынша қысқаша мәлімет

Пән: Қазақ тілі

Жұмыс түрі: курстық жұмыс

Осы жұмыстың бағасы:  1650 теңге

курстық жұмыс, дипломдық жұмыс сайты – diplomnik.kz