С.Аманжолов – қазақ тіл білімін зерттеуші диплом жұмысы

Кіріспе

          Жұмыстың өзектілігі.  Қазақ тіл білімінің туып, қалыптасуы, дамуы бүгінгі кемелденген шағына жетіп, биіктерге көтерілуі оның іргетасын қалап, қазақ тілін ғылым ретінде қалыптастырған ардақты есімдермен тығыз байланысты. Қазақ тіл білімінің тарихында оның ғылыми- теориялық негізін салған ғалымдардың әрқайсысының орны ерекше.

          Артына қалдырған мол мұрасын арнайы зерттеуді лайық ететін біртуар ғалымның бірі – филология ғылымының докторы, профессор С.Аманжолов /1903-1958/. Қазақ ғалымдарының ішінде қазақ тіл білімінде үздіксіз жұмыс істеп күрең-сүрең өмірден аман қалған тілші ғалым – профессор С.Аманжолов.

          Тіл біліміндегі диалектология, терминология, морфология және сөйлемдер жүйесінің бүгінгі дамуы мен оның өзекті мәселелерін танып білуде профессор С.Аманжоловтың ғылыми тұжырымдарын, атап айтқанда,  диалектологиялық материалдарды жинаудағы сипаттары, сөйлем мүшелері түрлерін ажырату критерийлері, сөйлемдерді топтастыру мен олардың жіктелу принциптері, сөйлем теориясының даму жолдарына қатысты тұжырымдарын зерттеудің маңызы зор.

          Профессор С.Аманжоловтың ғылыми мұрасы бүгінгі ұрпақ үшін де ғылыми мәнін жоймаған, бағдарламалық мәні бар, игі пікір мен зерттеуге лайық, көптеген ғылыми еңбектерге жолбасшы болатын дүние деп танимыз. Ғалымның тіл білімі жөніндегі көзқарастарының кейінгі ғылыми және теориялық тұжырымдарға негіз болғанын көрсету, оның ғылыми мұрасын бүгінгі күнгі теориялық тұжырымдармен салыстыра отырып, жан-жақты талдау жұмыстың өзектілігін танытады.

          Жұмыстың нысаны. С.Аманжоловтың қазақ тілінің диалектология, терминология, морфология және синтаксис теориясына қатысты ғылыми мұралары.

          Жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Профессор С.Аманжоловтың диалектология, морфология, терминология және синтаксис теориясына қатысты еңбектерін талдап, бүгінгі теориялық тұжырымдар тұрғысынан айқындау.

          Сонымен қатар тіл білімі теориясының өзекті мәселелеріне қатысты лингвистикада қалыптасқан ғылымға дейінгі және кейінгі ғылыми ой-пікірлерді салыстырып, қазіргі қазақ тіл біліміндегі теорияның қалыптасу жолын түркологияда, соның ішінде қазақ тіл білімінде ғалымның алатын орнын анықтау.

-         қазақ диалектологиясының теориялық мәні бар өзекті мәселелерін анықтау,

-         қазақ тіл біліміндегі терминология саласының қалыптасу жолын, даму сатысын айқындау;

-         қазақ тіл білімінде сөйлем түрлері жөніндегі теориялық тұжырымдарының қалыптасу, даму жолдарын айқындау;

-         сөйлем мүшелерінің грамматикалық табиғаты мен семантикалық өрісінің С.Аманжолов еңбектерінде қалай көрініс тапқанын анықтау;

          Жұмыстың әдіс-тәсілдері. Дипломдық жұмыстың әдіснамалық  негіздерді басшылыққа ала отырып, зерттеу жұмысымыздың мақсаттары мен міндеттеріне орай талдау, жинақтау, баяндау, сипаттау, саралау, салыстыру, топтастыру, қорыту, конспектілік талдау әдістері қолданылды.

          Жұмыстың дереккөздері.  С.Аманжоловтың диалектология, терминология, морфология және синтаксиске қатысты еңбектері, қазақ тіл біліміндегі талданып отырған мәселелерге қатысты жарық көрген материалдар пайдаланылды.

          Жұмыстың теориялық және практикалық маңызы. Қазақ тіл білімінде диалектология, терминология және синаксистік теориялық мәселелердің ғылыми негізін қалыптастыруға өзіндік үлес қосқан профессор С.Аманжоловтың қазақ тілінің өзекті  проблемаларын қозғаған ой-пікірлері қазақ тіл білімінде, жалпы түркологияда күрделі мәселелердің шешімін табуға септігін тигізіп қана қоймай, кейбір қалыптасқан пікірлерге басқаша қырынан қарап, терең зерттеп, толықтыруға өзіндік үлесін қосады. Жоғары оқу орындарында филология факультеті мамандарын даярлауда оқытатын «Тіл біліміне кіріспе», «Қазақ диалектологиясы», «Жазу тарихы»,  «Тарихи грамматика», «Қазақ тілінің синтаксисі» сияқты бағдарламалық пәндерде, С.Аманжоловтың зерттеу материалдары, оның негізгі тұжырымдары жоғары оқу орындарында арнайы курстар мен арнайы семинарлар өткізуге, университеттер мен педагогикалық институттардың филология факультеті студенттеріне арналған көмекші оқу құралдарын жазуға септігін тигізеді.

          Қорғауға ұсынылатын тұжырымдар:

       - С.Аманжоловтың ғылыми мұрасы қазақ тіл біліміндегі диалектология, терминология және сөйлем синтаксисі теориясының ғылыми-теориялық негізін қалыптастыруда, бүгінгі дамуы мен өзекті мәселелерін шешуде ғылыми теориялық құндылығын жоймаған зерттеулер және негізін салушылардың бірі екендігі;

          - қазақ диалектологиясының теориялық мәселелерін енгізуі; 

          - С.Аманжоловтың сөйлемді синтаксистің ең басты категориясы ретінде қарастыруы;

          -  С.Аманжоловтың сөз тіркесінің терминдерін енгізуі;

          - жай сөйлем түрлерін: атаулы, жақты, жақсыз сөйлем түрлерін енгізуі;

          - сөйлем мүшелерін танудағы, оның негізгі пікірлерін, белгілерін берілу тәсілдерін көрсетудегі құнды пікірлері. Жалпы қазақ тіл біліміндегі ғалым мұраларының алатын орны өте зор.

          Жұмыстың құрылымы. Жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және әдебиеттер тізімінен тұрады.

Бағасы: 2250 тг

Жұмысты көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз