Жас ерекшеліктері туралы педагогикалық ой-пікірлер диплом жұмысы
Мазмұны
Кіріспе
Зерттеудің көкейкестілігі. Осы уақытқа дейін зерттелмей келе жатқан
көптеген идеялар, талқыға түспеген ой-пікірлер бар. Солардың бірі ауыз
әдебиетіндегі адамның жас ерекшеліктерінің педагогикасы мен психологиясы.
Қазіргі таңда отбасы, балабақша, мектеп, орта, жоғары оқу орындарында оқу
тәрбие үрдісін ұлттық негізде ұйымдастыру мәселесіне ерекше мән берілуде.
Яғни халқымыздың адамның жас кезеңдеріне қатысты ой-пікірлерінің және
тәрбиені соған сәйкес ұйымдастыру туралы өмір тәжірибелерінің өзіндік орны
бар. Тақырыпты негізге ала отырып, адамның өсіп-жетілуіне қатысты ойларды
зерделей келе түйгеніміз, Қазақстандық педагог ғалымдар мен аты аңызға
айналған ұстаздар еңбектерінде жалпы адамның өсіп-жетілуіндегі психо-
физиологиялық өзгерістерді пайымдауда шетелдік, ресейлік және одақ
кезіндегі ғылыми-педагогикалық, психологиялық еңбектерге сүйенген. Бірақ
оларда ұлттық өмірдегі тәлім-тәрбиелік ұстанымдар ескерілмеген, қазақ
ұғымына жақындатылмаған. Мұнда олар ұлттық салт-дәстүр, сана-сезім, жүріс-
тұрыс, мінез-құлық ерекшеліктерін ұлттық тәлім-тәрбие ерекшеліктерінің
келіп шығу тегін, онда әрбір жас шағымен кезеңдердің маңызын, сипатын толық
зерделеп көрсетпеген. Тек соңғы кездегі жетістіктердің бірі деп
Ж.Баймағамбетованың кандидаттық диссертациясын атап өтуге болады. Ол ақын-
жыраулар шығармаларындағы жас кезеңдеріне қатысты ой-пікірлерге педагогика-
психология тұрғысанан жан-жақты талдау жасаған.
Ал біздің тақырыбымызға байланысты сөз етсек, қазақ халық ауыз
әдебиетіндегі, атап айтқанда, ертегі, аңыз-әңгіме, шешендік сөз, мақал-
мәтел, жыр, терме, дастандардың тәлімдік ой-пікірлерінде бір жастан бастап,
яғни туғаннан есейіп ер жеткенге дейінгі жас кезеңдері көп айтылып, үлкен
сүйіспеншілікпен жырланады. Жас кезеңдеріне орай бұл шығармалардан ұтымды
тәлімдік ой-пікірлер кездестіреміз.
Тәлім-тәрбиені халықтық педагогика негізінде ұйымдастыру мәселесін
шешуде баланың жас ерекшеліктеріне берілген ұлттық сипаттамасы, төл
тәрбиені ұтымды ұйымдастырудың бірі болмақ. Осылардың барлығы мынадай
қайшылықтарды айқындайды – қазақ фольклорындағы жас кезеңдеріне қатысты
тәлім-тәрбиелік идеялардың болуы мен олардың осы кезге дейін зерттелмеуі;
жас ерекшелік туралы ұлттық ұғымдардың болуы мен олардың ғылыми-
педагогикалық айналымға енгізілмеуі. Осы қайшылықтарды шешудің жолдарын
іздестіру зерттеу мәселесін айқындады.
Зерттеудің мәселесі қазақ фольклорындағы өмір жас кезеңдеріне қатысты
тәрбиелік идеяларды айқындап, ой-тәрбие мұрасына ендіру. Бұл зерттеуіміздің
тақырыбын Адамның жас ерекшелігінің қазақ фольклорында көрініс табуы деп
айқындауға мүмкіндік береді.
Зерттеудің мақсаты: Қазақ фольклорындағы адамның жас кезеңдеріне
қатысты тәрбиелік ой-пікірлерін айқындап, сипаттама беру арқылы олардың
бүгінгі оқу-тәрбие жұмыстарына ендірудегі маңызын ашып көрсету.
Зерттеу нысаны: Қазақ фольклорындағы педагогикалық ойлар. Оның бала
тәрбиесіндегі өзіндік орны.
Зерттеу пәні: жас кезеңдеріне қатысты тәлім тәрбиелік ой-пікірлердің
қазақ халық ауыз әдебиетінде көрініс табуы.
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер қазақ фольклорындағы жас кезеңдеріне
қатысты ой-пікірлер айқындалса, оны ұстаздар күнделікті оқу тәрбие
үрдісінде қолданатын болса, онда бұл үрдіс тәлім-тәрбие жұмыстарын ұлттық
сипатта ұйымдастыруға септігін тигізеді.
Зерттеу міндеттері:
- қазақ фольклорындағы адамның жас кезеңінің қалыптасу жолдарын анықтау;
- қазақ фольклорындағы жас кезеңдеріне байланысты педагогикалық ой-
пікірлердің тәлім-тәрбиелік мәнін анықтау;
- қазақ фольклорындағы адамның дүниеге келген сәтінен бастап, дүниеден
өткенге дейінгі жас кезеңдерінің тәлім-тәрбиелік маңызын ашып көрсету;
- қазақ фольклорындағы жас ерекшеліктеріне қатысты ой-пікірлерін оқу-
тәрбие үрдісіне енгізу бойынша арнайы курстың мазмұнына сипаттама
беру;
Зерттеудің жетекші идясы – адамның жас кезеңдері педагогиканың,
психологияның негізгі ұғымдарының бірі болғандықтан, тарихи педагогикалық
тұрғыдан қарастырып, оқу-тәрбие үдерісіне ендіру.
Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері – білімде, тәрбиеде
әлеуметтік орта мен жеке тұлғаның байланыстылығы, жеке тұлғаның дамуындағы
табиғи болмысының заңдылықтары туралы диалектикалық ілімдер, педагогика,
психология, тарих, әдебиеттануға қатысты зерттеулер.
Зерттеу көздері – ТМД елдері мен Қазақстанда шыққан педагогикалық,
психологиялық еңбектер мен қазақ тарихы мен қазақ әдебиетіндегі
материалдар, ұлттық психология мен педагогиканы, халқымыздың мәдени
байлықтарын зерттеуге арналған Кеңестер Одағы кезінде жарық көрген
педагогикалық, психологиялық, тарихи-этнографиялық зерттеу еңбектерін
талдау, Қазақстан Үкіметі қабылдаған ресми материалдар: Конститутция,
заңдар мен қаулылар, білім министрлігінің оқу тәрбие, ғылыми жұмыстарды
дамытып жетілдіруге арналған құжаттар, бағдарламалар, тұжырымдамалар,
нұсқаулар т.б.
Зерттеу әдістері - қазақ халқының ауыз әдебиетіндегі мұралары; Ұлттық
кітапханадағы сирек кітаптар қоры; интернет жүйесіндегі шетелдік педагог,
психолог мамандары еңбектерінің мазмұндамасы, оқу-әдістемелік құралдар,
оқулықтар мен мерзімді басылымдар; адамның өсіп-жетілуі мен дамуына
байланысты философиялық, тарихи-этнографиялық, әдебиеттану, педагогикалық-
психологиялық оқу-әдістемелік еңбектерді талдау, тарихи-педагогикалық
сипаттама беру, салыстыру, жинақтау, қорыту т.б.
Зерттеудің негізгі кезеңдері:
Бірінші кезеңде – зерттеу мәселесіне қатысты философиялық тақырыптың
зерттеу тетіктерін меңгеру, педагогикалық, психологиялық, физиологиялық,
әдебиеттану қазақ халқының ауызекі тараған материалдарына қатысты еңбектер
мен диссертациялар, монографиялар, жеке мақалалар, этнопедагогика мен
этнопсихология әдебиеттері талданды; ресми құжаттар мен мерзімді
басылымдардың материалдары жинақталып, мәселенің ғылыми негіздері
зерделеніп, топталған материалдарға талдау беріліп, жіктеу, салыстырмалау,
топтау тәсілдері қолданылды.
Екінші кезеңде – қазақ фольклорындағы жас ерекшеліктеріне қатысты
жинақталған ой-пікірлері, педагогика, жас және педагогикалық психология,
тәрбиелеу әдістемесі және басқа да ғылыми педагогикалық әдебиттердегі
материалдармен салыстырылып, сұрыпталып, жинақталып қорытынды жасалды. Осы
кезеңде Қазақ фольклорындағы жас кезеңдерінің тәлім-тәрбиелік мәні
тақырыбындағы арнайы курстың бағдарламасы жасалынды.
Үшінші кезеңде – жүргізілген зерттеу жұмыстарының нәтижелері
қорытындыланып жүйеге келтірілді.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
- қазақ фольклорындағы жас ерекшеліктеріне қарай тәрбиелеу туралы ой-
пікірлер алғаш рет ғылыми педагогикалық айналымға түсті;
- қазақ фольклорындағы жас ерекшеліктеріне қатысты педагогикалық ой-
пікірлердің мазмұны ашылды;
- қазақ фольклорындағы жас кезеңдері педагогикасын оқу-тәрбие үрдісіне
ендіру мүмкіндіктері белгіленді.
Қорғауға ұсынылатын қағидалар:
- қазақ фольклорындағы педагогикалық идеялардың жүйесі;
- қазақ фольклорындағы 1-6 және 7-14-ке дейінгі жас ерекшеліктеріне
қатысты тәрбиелік ой-пікірлер;
- қазақ фольклорындағы жас ерекшеліктеріне байланысты ойлардың бүгінгі
оқу-тәрбие жұмыстарына ендіру мүмкіндігі.
Диссертацияның құрылымы: диссертация – кіріспеден, екі бөлімнен,
қорытындыдан және әдебиеттер тізімінен тұрады.
Кіріспеде – зерттеудің өзектілігі, нысаны, пәні, мақсаты, міндеттері,
әдіснамалық негізі, жетекші пікір, зерттеу әдістері мен кезеңдері, ғылыми
жаңалығы, практикалық мәні анықталып, зерттеу нәтижелерінің сынақтан өтуі
көрсетілді.
Бірінші бөлімде – тақырыптың зерттелуі зерделеніп, оның осы уақытқа
дейін ғылыми педагогикалық тұрғыда қарастырылмағаны дәлелденді. Осы тарауда
қазақ фольклорындағы 1-ден 6 жасқа дейінгі және 7-ден 15 жасқа дейінгі
баланың өмір кезеңдеріне қатысты педагогикалық ой-пікірлері айқындалды,
сипаттама берілді. Баланың жас ерекшеліктеріне байланысты ой-пікірлерінің
ғылыми педагогика, психологиямен сәйкестігі, ерекшеліктері дәлелденді.
Екінші бөлімде – қазақ фольклорындағы жалпы жасөспірім жасындағы
бойжеткен мен бозбалаға қатысты тәлім-тәрбиелік ой-пікірлерді зерделей
келе, оның бүгінгі жастарды ұлттық рухта тәрбиелеудегі мәнін, маңызын ашып
көрсетуге ұмтылдық. Адамның өмір жасының он бес жас кезеңі бүкіл адамзат
қауымына қадірлі. Қазақта бұл кәмелетке толған, ересектікке бет бұрған кез.
Осыған орай, қазақ халқының ауызекі тараған шығармаларының өзгешелігі
айқындалып, ғылыми педагогика мен психологияны жаңа идеялармен
толықтыратыны дәлелденді. Осы бөлімде Қазақ фольклорындағы жас
кезеңдерінің тәлім-тәрбиелік мәні тақырыбындағы арнайы курстың мазмұнына
сипаттама келтірілді.
Зерттеу жұмысының қорытындысында қазақ фольклорындағы адамның өмір жас
кезеңдеріне байланысты ойлары жинақталып, ұсыныстар берілді.
1 Жас ерекшеліктері туралы педагогикалық ой-пікірлер
1.1 Қазақ тәлім-тәрбиесіндегі жас ерекшеліктері туралы тарихи-
педагогикалық, ғылыми-әдістемелік әдебиеттерге шолу
Қазақстандағы қоғамдық жаңғырулар Отандық педагогика ғылымының дамып,
жаңа деңгейге көтерілуіне шарт түзді. Әсіресе, этнопедагогика мен
этнопсихологияға қатысты ашылған тың ой-пікірлер тәлім-тәрбие саласын
ұлттық негізде жетілдіруг
Дипломдық жұмысты көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз
Дипломдық жұмыс бойынша қысқаша мәлімет
Пән: педагогика
Жұмыс түрі: дипломдық жұмыс
Осы жұмыстың бағасы: 2900 теңге
курстық жұмыс, дипломдық жұмыс сайты – diplomnik.kz
