Когнитивті компьютерлік графика және оның мүмкіндіктері диплом жұмысы

КІРІСПЕ

Математикалық зерттеу процестерінде аналогия бойынша ой қорытындысының ерекше орнын анықтау негізінен профессор Д. Пойдың идеясы болып табылады. Аналогия бойынша ой қорытындысы әдіс ретінде жоғары жүйке жүйесінің ерекше жағдайымен шамамен белгілі бір байланыста болады, нақты айтсақ, шартты рефлекс заңдылықтары мен оң кері байланыстың пайда болуымен байланысты. Аналогия бойынша ой қорытындысының алгоритмін түсіну мен сол тәсілдерді меңгеру шығармашылық әдістер ішінде математиканы оңай меңгеруде ерекше орынды иеленеді.

Нысандар мен құбылыстарды зерттеу тәсілдерінің пайда болуы көбіне жаңалық ретінде ұсынылғанымен, олар бұрыннан келе жатқан тәсілдердің негізінде қалыптасады. «Жады», «кері байланыс», «басқару», «өзін-өзі ұйымдастыру» сияқты арнайы ендірілген ұғымдар адамзат әрекетінің түрлі салаларында кеңінен қолданыла бастады. Олар табиғаттағы, техникадағы, тірі ағзадағы құбылстармен қатар адамзат қоғамындағы құбылыстардың ұқсастықтарын сипаттайды. Бұл ұғымдардың логикалық негізі аналогия бойынша процедурамен тығыз байланысты.

Компьютерлік графиканың (КГ) пайда болуы мен дамуы оқыту сферасына жаңа мүмкіндіктер ашты. Оның көмегімен оқушылар суреттерді анализдеу процесінде олардың құрамын, формасын, өлшемдері мен түстерін динамикалық түрде басқарып, жоғары көрнекілікке жете алады. КГ-ның осы және тағы да басқа мүмкіндіктерін педагогтар, оқытудың ақпараттық технологияларын құрастырушылар әлі толықтай түсініп, бағаламаған. Сол себепті Компьютерлік графиканың потенциалы әлі де өз дәрежесінде қолданылмай келе жатыр. Графиканы   оқытудың компьютерлік жүйелерінде қолдану    оқушыларға ақпарат беру жылдамдығын жылдамдатып, оны түсіну деңгейін жоғарылатып қана қоймай, кез келген сала маманы үшін интуиция, профессионалдық «сезім», бейнелі ойлау сияқты қасиеттердің дамуына өз септігін тигізеді.

Компьютерлік графиканың интуитивті, бейнелі ойлауға тигізетін әсері жасанды интелект мәселесінде когнитивті (яғни, танымға көмектесетін) компьютерлік графика деп аталған жаңа бағыттың пайда болуына алып келді. Бұл жұмыста адам ойлауының дуализмін анализдеу мен оның инженерлік қызмет үшін екі психологиялық механизмінің мәні негізінде Компьютерлік графиканың инженерлі дайындықта ролі мен орны талқыланады, оның иллюстративті және когнитивті функциялары қарастырылады, компьютерлік оқыту жүйелерінде қолданылатын графикалық суреттерге қойылатын талаптар жасалынады.

ХХ ғасырдың  90 жылдарының соңында компьютерлік технологияны танымдық тұрғыдан пайдалану қарқындылығында сапалы өсуінің алғышарттары пісіп жетілді: компьютер тек есептеу құрылғысы ғана емес ал бұны оның атауынан біз кездестіріп орыруымыз керек), сонымен бірге тек үлкен көлемді ақпаратты сақтап, өңдеуге арналған құрылым ғана емес, сондай-ақ кешенді танымдық құрылым – қазіргі білім беру процестері мен ғылыми зерттеулердің басым атрибуты. Интерактивті машина графикасы барлық қазіргі модельдеу жүйесіне міндетті атрибут болып табылады: бұл бағыттағы келесі қадам ретінде адамзат интелектісінің шығармашылық және танымдық әлеуетін жоғары белсендендіру үшін жан-жақты, кешенді және мақсатты бағытта қолданылатын интерактивті машина графикі болу керек. Бұл бағыттағы жұмыстар 90 жылдары ерекше белсенділікке ие болды, әсіресе, когнитивті ақпараттық қолдауда және жаңа ғылыми зерттеулерді шешуде белсенді қолданылды [10-13].

Когнитивті компьютерлік графика концепциясын жасау маңызды қадамдардың бірі ретінде саналады, олардың басты міндеті – «бірыңғай әдістермен алгебралық ойлауға тән нысан ретінде геометриялық ойлауға сүйенетін бейне суретті де ұсынуға мүмкіндік беретін білімді көрсететін мұндай модельдерді жасау болып табылады» [1, 8].

Шынайы күрделі жүйелер нақты көрінестенетін «контр интуитивті мінез-құлықпен» жиі сипатталатынын үнемі естен шығармау керек [14], яғни олардың қасиеттерімен динамикасының пайда болуы интуитивті түрде күтілетін нәтижеге жиі қарама-қайшы келеді. Сондықтан күрделі мәселелер мен жүйелерді зерттеу барысында көрнекі құралға сену керек, ал тәжірибе мен интуицияға сенбеу керек. Тек интуицияның шығармашылық потенциямен қолдауды күрделі есептеу мен модельдеу жағдайында ғана толық мөлшерде қолдануға болады. Осындай нәтижелі синтезді біз когнитивті компьютерлік модельдеу ұғымымен белгілейміз.

Когнитограммалар когнитивті компьютерлік модельдеудің маңызды атрибуты болып табылады, яғни бейнелі-интуитивті ойлау механизмін жоғары белсендендіруге бейімделген модельдеудің мәліметтері мен нәтижелері визуалдау модельдеуде арнайы ұйымдастырылған.

Когнитограмманың үш категориясын бөілп көрсетуге болады:

-         жасанды (дерексіз);

-         табиғи (белгілі бір дәрежеде шынайы немесе виртуалды визуалды жағдайды боямалау);

-         аралас, мұнда алдыңғы екі категория қасиеттері біріктіріледі.

Қазіргі кезде ең көп тарағаны – жасанды криптограммалар, олар жүзеге асудың көп тараған қарапайым түрі, оларды түрлі графикалар мен түрлі көлемдегі диаграммалр түріндегі дәстүрлі визуалды нәтижелерді пайдалануға болады. Визуализацияның осындай типтегі мүмкіндіктерінің дамуы қазіргі кезде Maltab модельдеуші жүйеде сяқты Excel типтес электронды кестелерде де бар. Дерексіз теориялық–сандық нысандарды талдауға арналған жұмыстар қолданылатын пифограммалар – жасанды криптограммалардың ерекше варианты болып табылды. Оысмен байланысты зерттеуде ерекше өзектілік танытатын – компьютерлік технологиялардың танымдық функцияларын зерттеу мен талдаулар. Зерттеудің басты мақсаты – қазіргі компьютерлердің танымдық мүмкіндіктерін барынша тиімді қолдану. Компьютерлік модельдеудің когнитивті тиімділігін арттыру болашақтағы бағыттардың бірі ретінде саналады.

 Бағасы: 2350 тг

Жұмысты көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз