Материалы

Дүниетану пәнінің әдістемесі –педагогикалық ғылым

Тәрбие-біртұтас, бір мақсаттағы үрдіс.

 1.1 Тәрбие үрдісінің мәні.

          Оқу орындарындағы  оқыту мен тәрбие  біртұтас педагогикалық  педагогикалық үрдіс. Тәрбие үрдісі  ежелден келе жатқан жүйе болғанымен оқыту теориясымен салыстырғанда  әлі де жеткілікті  зерттеліп болмаған  құбылыс. Шындығына келсек, адамзат ғұмырындағы  мәңгілік мәселе- ұрпақ тәрбиесі. Өзінің саналы өмірінде  әрбір адам ақылы дұрыс, дені сау болса , бұл мәселеге соқпай кетуі өте сирек мәселе. Сондықтан тәрбие бастауы ата мен ана, ал олар құрған  отбасы – адам қоғамының алтын бесігі  ертеден-ақ  қалыптасқан түсінік. Даналықтары дәріптелген ғұламалардың пікіріне жүгінсек –жеке некелік жанұяның дамуы қоғамды да , тәлім-тәрбиені де  ұлы өзгеріске түсіргендігін педагогика тарихын зерттеуші зиялылар жан-жақты зерттеп, дәлелдеп барша жұртты  мойындатып отырғаны белгілі. Ал, психологиялық тұрғыдан қарағанда  тәрбиенің әсерінен  баланың бір сападан екінші сапаға  өзгеріп ауысуы жетіледі. Былайша айтқанда, бойына түрлі тәжірибені қабылдап , біліп, танып, ұғынып соның нәтижесінде  мінез-құлқы өзгеріп, өзіне деген сенімі артып, іс-әрекетін бағдарлауға машықтана бастайды.

         Оқу орнындағы тәрбие ұстаз бен шәкірттің саналы түрде жүзеге асыратын, ұйымастырылатын  үрдіс. Тәрбиеленуші шәкірттен  алдын-ала жобаланған әлеуметтік , рухани тәжірибелерді, тәлімдік құндылықтарды меңгеріп, оны бойына дарытуы үшін белсенді түрде ынталанып әрекеттенуі талап етіледі. Ал, іс-әрекеттің жүзеге асуы жөніндегі  педагогикалық  теория тұлғаға біржақты емес   жан-жақты әсер етуді қуаттайды. Осы орайдан келгенде қазіргі тәрбие теориясы  бала тәрбиесінің  өркендеп жетілуі  педагогтің  жобалаған жоспарының  тұлғаға ісерлі  ықпал етерліктей болуы-оның сапалы да саналы болуын  қамтамасыз етеді деп қарайды.

 Сондықтан да мұндағы басты  тұжырымдама-өзара  қарым-қатынас сыйластыққа негізделген болуы , ынтымақтастық , әлеуметтік даму барысындағы  ситуацияның  тәлімдік өнеге аларлықтай  және өзара ұғыныса білуге  бейім болуына ерекше мән береді. Сонда  тәрбие баланың  өмірі саналы да мазмұнды, дамуы қалыпты жағдайда болуы жүзеге асырудағы  ересек  адамдармен бірлесе   жүргізілген іс-әрекет. Әрине, бұлардың әрқайсысының  атқаратын қызметі, мақсаты, қарым-қатынасындағы  өзіндік орны бар.

     Тәрбие үрдісіне ықпал  ететін факторлар  өте көп те жан-жақты. Олардың бастылары мыналар: тұлғаның  ықпал ететін –жанұя, мектеп, өмір сүріп отырған айналасы, қоғамдық ұйымдар, көпшілік бұқаралық  ақпарат , өнер әлеуметтік экономикалық жағдайлар , маңындағы жеке адамдардың  тәлімі т.б Мұндай көп  көп жақтылық  тәрбие үрдісін  жедел дамытып  өркен  жаюына  игі  ықпал  етуімен бірге  кері әсер етіп, теріс жолға  бастайтын ықпал да аз емес. Бүгінгі теледидарға телміріп  өскен  балаға , кино әр түрлі каналдардан  түрлі мақсатта  беріліп  жататын хабарларды радиоқабылдағыштар  арқылы тыңдау  өмір салтымызда әбден қалыптасқан  құбылыс. Ал мұны тоқтатып тастауға  немесе ауыстырып жіберуге  келмейтін дәрежеге жеттік.  Бұл тек педагогика  ғылымы үшін ғана емес , бүкіл адамзат қоғамына келелі сұрақтар қойып, үлкен проблема туғызып   отырған мәселе.

      Әрине, тәрбие бір сәттік  немесе біркүндік , бір жылдық іс емес. Тоқтаусыз жүріп отыратын , ұзаққа созылатын құбылыс болуымен қатар оның тірелетін жері  тұлғаның  өзін-өзі  тәрбиелеу. Сондай-ақ тәрбиенің нәтижесі  де  барлық адамға бірдей емес, уақыт жағынан қарағанда  белгіленетін  бір мезгілде әсер етеді деп  қарауға келмейді.Айталық, педагогтердің жүргізген сыныптағы тәрбие жұмыстары оқушыға бірден әсер етпей , оның мән-мазмұнын  шәкірт мектеп бітіргеннен  кейін ойына алып , сондағы іс-әрекетін  немесе жіберген ағаттығы үшін  өкініш білдіріп, ондай қателіктер жасамау жолында  ізденуі де ықтимал. Болмаса өркөкіректікке  салып, қателігін  батылдық, ерлік  деп есіруі де мүмкін. Демек, тәрбие факторлары  әртүрлі әсер етіп  ықпал жасауы  сол адамның ерік қасиеттері мен  танымдық тағылымына қабылдаған әдебіне байланысты. Сондай-ақ тәрбие ісіндегі  әрекеттерге сыни көзқараспен бағалап,  дұрыс қорытынды шығара білуіне де тәуелді. Екінші жағынан,тұлғаның өзін-өзі танып, ұстамдылыққа машықтанып , түрлі қарым-қатынасқа  байланысты әрекеттене білуінің де тәрбие саласында мәні зор.

      Тәрбие үрдісінің мән-мазмұны  педагогикалық  ситуациялардың  шешімін тауып, оның себеп-салдарын  айқындай білуге байланысты. Демек,  педагогикалық іс-әрекеттің нәтижелі  болуы тәрбие үрдісіндегі жүйені және оның салаларын  дұрыс ажыратып, сол орайдан  әрекет жасай білуге  тәуелді. Қазіргі  педагогика  ғылымындағы зерттеу  бұл жүйені  былайша топтастырады:

          -Педагогикалық диагностика . Тәрбиеленушінің  алған тәлім-тәрбиелік деңгейін  айқындап зерттеп, сол орайға үйлесімді  тәрбие міндеттерін белгілеу.

          -Бағдарлық жоба белгілеу. Жүзеге асуға тиісті  тәрбиелік  іс-әрекетті  жоспарлап оның мазмұнын , әдістері мен формаларын айқындау.

          -Ұйымдастыру жолдары. Белгіленген  жоспардағы  іс-әрекетті  жүзеге асырудың амал-тәсілдерін   және қалай жүргізілетіндігін .

          -нәтижені  бақылап, бағалау.

 Бұл жүйе педагогикалық тәлім-тәрбие саласындағы  жүзеге асырылмақ  іс-әрекеттерді орындауды болжаумен бірлікте шешілетіндігін назарда ұстаған жөн.  

Курстық жұмыстарға және дипломдық жұмыстарға, диссертацияларға арналған керекті материалды көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

Жұмыс түрі: материал (30 - бет)

курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар сайты – diplomnik.kz