Материалы

Дауысты дыбыстарды орта мектепте оқыту

Орта мектепте дауысты дыбыстарды оқыту.

1989/90 оқу жылынан бастап мектептегі қазақ тілінің жүйелі курсы орта мектептің V-IX кластарында оқытылады.

Қазақ тілі – қазақ халқының ұлттық тілі. Қазақ тілі сыры мен қыры көп, өз ішінде түрлі-түрлі салаларға бөлінетін күрделі және бай тіл. Мектептегі қазақ тілінің жүйелі курсы фонетика, лексика, сөз жасау, морфология, синтексис және пунктуация, тіл дамытуды/тіл ұстарту, тіл мәдениеті/сияқты салаларға бөлініп оқытылады.

Қазақ тілі пәнінің мазмұны мен мақсаты мектептегі оқу-тәрбие жұмысына қойылатын талап-міндеттермен үштасып жатады. Жасөспірімдерді ғылыми дүниетанымы мол, саналы, білімді етіп, адамгершілік, патриотизм, итернационализм, еңбексүйгіштік рухында тәрбиелеу ісі ана тілінде асырылады. Мектептегі қазақ тілі пәні – оқушы бойында осындай қасиеттерді қалыптастырудың негізгі құралдарының бірі. Сол себепті қазақ тілі сабақтарының мазмұны тәрбие жұмыстарымен өзара тығыз байланысты болады.

Тіл материалдарын меңгерту барысында оқушының ой өрісін кеңейту, сөздік қорын байыту, ауызша сөйлеу және жазбаша тілін жетілдіру, сауатты жазу, әдеби тіл нормасында тіл мәдениеттілігін арттыру мәселелерін пән тарауларының ішінде өзара ұштастырумен қатар қазақ тілін басқа пәндермен байланыстыру да мақсат етіледі.

Қазақ тілі оқыту бағдарламасы оқытудың ғылымилық, жүйелік, оқу материалдарының оқушының жас ерекшелігіне сай болушылық принциптері іріктеліп алынған. Бағдарлама еңгізілетн оқу материалдары – теориялық, практикалық, методикалық жақтарынан ғылыми тексерілген, анықталған материалдар болу керек.

Қазақ тілінің жүйелі курсы әр класта мына көлемде оқытылады: V класта 170 сағат; VІ класта 136 сағат; VІІ класта 102 сағат; VІІІ класта 68 сағат; ІХ класта 68 сағат.

Жетілдірген қазақ тілі бағдарламаларында  35 апталық мерзімнің бір аптасының сағаты қысқартылып беріледі. Бір апталық сағаттың осылайша ықшамдалуы жыл бойында болатын каникул және түрлі мереке күндерінің жұмыс күні болып саналмайтынына байланысты ойластырылған. Сондықтан календарлық жоспар әр сынып бағдарламаларында көрсетілген сағат бойынша жасалады.

Қазақ тілі бағдарламаларында тіл материалдарын орналастыруында біршама өзгешілік бар; бұрын бөлшектеніп оқытылып келген фонетика, зат есім, сын есім тақырыптары тұтас бір жерде өтіледі; етістік, төл сөз, төлеу сөз материалдары бірнеше класта оқытылады.

Программаның «Тіл ұстарту» бөліміне біраз сағат қосылған: V класта 23 сағат; VІ класта 20 сағат; VІІ класта 16 сағат; VІІІ класта 10 сағат; ІХ класта 13 сағат болып бөлінген барлығы – 82 сағат.

Мектепте оқытылатын қазақ тілі курсының тіл материалдары мынандай жүйеде беріледі:

Кіріспе сабақ. Қазақ тілі жүйелі курсының материалдарының бастаудан бұрын әр класта бір сағат тіл білімі жөнінде кіріспе сабақ өтіледі. Кіріспе сабақтардын окушылар тілдің қатынас құралы құралы тілдің әлеуметтің мәні, тілдің байлығы, дамуы және қоғамдық құбылыс екендігі жөніндегімәлімет алады.

Синтаксис және пунктуация. V-VІ кластардағы бұл материал граматиканың синтаксис тарауынан жүйелі білім беретін бөлім емес. Жай сөлем синтаксисінен бастауыш класта алған білім негізін кеңейту барысында оқушының ауызша, жазбаша тілін дамыту; ой өрісін жетілдіру, оқыған, көргендерін өз сөздермен, өздері құрастырған сөйлемдерден айтып беруге және жазуға баулитын қажетті алғашқы тілдік ұғымдар.

Синтаксис пен пунктуациядан берілетін мәліметтер қазақ тілінен берілетін барлық сабақ процесінде іске асырылуы тиіс.

Фонетика және орфография. Жетілдірген жаңа бағдарлама жобасында фонетика материалдарын бөлшектемей, тікілей толық бір класта оқыту көзделген. Қазақ тілінің дыбыс жүйесі бастауыш класта өте кеңінен өтіліп, оқушылар дауысты, дауыссыз дыбыстардың өзіндік ерекшеліктерін толық біліп келеді. ІІ-ІV кластарда фонетикаға 127 сағат арналған. Сондықтан V класта бастауыш класта өткен  материалды еске түсіре отырып, «Дауысты, дауыссыз дыбыстардың емлесі мен үндестік заңы, буын, тасымал, екпін» тақырыптары өтіледі.

Тілдің фонетика мен орфография бөлімін оқытуда оқушылар қазақ тілінің дыбыс жүйесі мен орфографиялық заңдылықтарды жөніндегі түсініктерін кеңейтіп, сөздерді дұрыс айтуға, сауатты жазуға үйреніп, икемділік дағдыларын арттырады.

Лексика және фразеология. Оқушылар тілдің лексика және фразеология тарауларының материалдарын меңгеру арқылы қазақ әдеби тілінің сөз жүйесі мен сөз байлығынан мәлімет алады. Сөздерді мағыналық ерекшеліктеріне қарай орынды қолдана білу және сөздік қорларынбайыту, сөздіктермен жұмыс істей білу дағдыларына ие болады, ана тіліне деген сүйіспеншілігі артады.

Сөздіктердің жасалуы және орфография. Оқушылар қазақ тіліндегі сөздердің жасалу тәсілдері мен олардың айтылу, жазылу заңдылықтары және сөздері құрамына қарай ажырату іскерлігіне дағдыланады. Орфографикалық сөздіктерді пайдалана білуге машықтанады.

Морфология және орфография. Оқушылар қазақ тілінің морфология тарауы қарастыратын мәселелерінен толық білім алады. Қазақ тілі сөз тарапынанграматикалық белгілерін (мағына, тұлға, қызмет) ажырату және әр сөз табының орфографиясын сауатты меңгеру іскерлігіне дағдыланады.

Әрбір сөз табындағы сөздерді әдеби тіл нормасында орынды қолданып, оларға морфологиялық талдау жасау арқылы іскерлік, дағдылары арттырылады.

Синтаксис және пунктуация. Бұл – синтаксистің жүйелі курсы. Фонетика, лексика, сөздердің жасалуы және морфология бөлімдерінен алынған білімдерді кеңейту барысында қазақ тілінің жай сөйлем синтаксисінің жүйелі курсынан толық білім беріледі.

Курстық жұмыстарға және дипломдық жұмыстарға, диссертацияларға арналған керекті материалды көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

Жұмыс түрі: материал (30 - бет)

курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар сайты – diplomnik.kz