Біз вконтактедеміз
Яндекс - іздеу
Кіру формасы
Windows операциялық жүйелері....Windows - тың анықтамалық жүйесі. Программалық жабдықтар интерфейсіндегі негізгі элемент- оның анықтамалық жүйесі. Онда әрбір қолданушыларға қасиетті информация толық түрде болуы тиіс. Windows ортасының бір артықшылығы- оның анықтамалық жүйесі бар программаларға ортақ. Сондықтан бір программаның анықтамалық жүйесімен таныссаңыз қалғандарының да құрылымы сондай болғандықтан керекті информацияны қиналмай іздеп табуға болады. Windows 3.х жүйесі үшін- Программа диспетчері терезенің жоғарғы жағындағы менюден анықтама (справка) пунктінің мазмұны (содержание) командасын таңдау керек. Windows-98 жүйесі үшін іске қосу (Пуск) менюінің анықтама (справка) командасын маңдау қажет. Кез келген сұхбат терезесінде Көмек батырмасы бар. Windows ортасының және оның қосымшаларының анықтамалығы гипермәтіндік контекстке тәуелді анықтамалық жүйе болып саналады. Windows 3.x MS DOS ОЖ-і үшін қарапайым операциялық сұлба NC б.т. Бірақ NC – де меню түріндегі ыңғайлы интерфейс қамтылғанмен де, негізінде бұл сұлбаларда файлмен, файлдық жүктелерімен операцияларды орындау мүмкіндігі ғана қамтылған. Microsoft Windows 3.x жүйесі MS DOS Windows үшін операциялық графиктік сұлба болып табылғанмен де NC- дан айрымашылығы ыңғайлы графиктік интерфейсті қамтамасыз етеді. MS DOS мүмкіндігін едәуір толықтыруына байланысты бумы ОЖ д.а. Windows 3.X ОЖ- ң алғашқы сұлбасы б.т., Windows қосымшаларының жұмыс мүмкіндіктерін қамтамасыз ете отырып сонымен қатар MS DOS –тың барлық қолданбалы программаларын қолдайды. Мысалы: мәтіндік процессор, деректор қоймасын басқару жүйесі (СУБД), электронды кесте, қолданушылар программалары жұмысатры толық қамтылған. Windows көптасырмалы режимде жұмыс істейді, яғни бір мезгілде бірнеше программаны іске қосып, бір программалардан басқа программаларға жылдам ауысып олардың арасында мәліметтер алмасу процесін қамтамасыз етеді. Windows – та ақпараттық және программалық қамтамалардың бірігушілігі жніндегі қажеттелік аз. Windows – жұмысқа MS DOS программасы тәрізді қарапайым жолмен жүктеледі. MS DOS тәрізді жедел жадыны басқару, программаларды басқару, дисплей, кілтжиын, тышқан, баспа құрылысы, порттар жұмыстарын басқару мүмкіндігін жедел жадыға жүктелу барысында өз қолына алады. Windows 3.X мына режимдердің біреуінде жұмыс істейді: - нақты - стандартты - кеңейтілген Нақты режимде ЖЖ- мен Windows 3.X қолдамайтын апаттардың мүмкіндіктерді қолданбайды, қолданушы 640 кбайтты ЖЖ- мен шектелген. Стандартты режимде Windows компьютердегі мүмкін болатын кеңейтілген жадын толығымен пайдаланады. Бұл жағдайда Windows- та жазылған қосымша кеңейтілген жадыға жүктеледі, ал DOS программасы жәй жадыға жүктеледі. Кеңейтілген режимде Windows виртуальды машина режимін қолдайды, көптапсырмалылық ортаны жүзеге асырады. әрбір тапсырмаға барлық ресурстар қосылып отарыд. Бір мезгілде бірнеше программа орнатуға жіберіледі. Программалардың жұмысы кезінде мынадай өзара әрекеььесу схемасы жүзеге асырылады. Программа Windows- пен әрекеттеледі, Windows аппарттарға байланысты құратын құрылғылар драйверлерін шақырады. Windows 3.х. қолданбалы программалар мен утилиттерден тұрады және мынадай басқару жабдықтарының жиынын көрсетеді; Программалар диспечері (Program Manager) программаларды басқару үшін; Файлдар диспечері (File Manager) – файлдарды басқару; Принтер диспечері (Print Manager)- принтерді басқару; Басқару панелі (Control Panel)- Windows кейбір қондырғыларын басқару, Мәтіндік редактор Write Графикті түрлі- түсті редактор- Paint brush; Жазба кітапшасы (Note Pad) – шағы файлдармен жұмысқа арналған мәтіндік редактор. Картотеки (Card File)- ақпаратты басқару және ұйымдастыруда қолданылады (аты, мекен- айы, телефон). Календарь (Calendar)- әрбір күнге өзінің беті сәйкес келеді. Мерзімді, күнді, аптаны қамтиды. Калькулятор (Calculator) Сағат (Clock) Коммуникациялық жабдықтар (Technical) – компьютерді басқа компьютерлерге қосуды қамтамасыз етеді.
Windows-95 Операциялық жүйесі. Бұл ОЖ- е і 80386 – дан бастап Intel фирмасының 32 разрядты микропроцессорларын көптапсырмалы ОЖ. Бірақ Windows 95- ті 32 разрядты деп толық анықтама беруге болмайды, себебі оның Windows 3.х. ядроларына сүйеніп құрылған. Мұндағы әр тапсырма уақыт бойынша үлестіріп, приоритетті бойынша орындалып оытрады. Неғұрлым приоритеті жоғары болса, соғұрлым приоритеті жоғары тапсырмаға ерекше маңыз беріліп отырады. Егер приоритеті төмен тапсырмаға процессорлық уақыт қажет болса, оның приоритеті көтерімді. Яғни приоритеті жоғары болған алдындағы тапсырмалар кезектен ығысырылады. Мұндай ығыстырушы көптасырмалының тек қана Windows-95 те жазылған программаларға ғана тән. Windows- те MS DOS пен байланысты, бірақ бұл байланыс жиі болып тұрады. Windows 3.х- те файлға қатынас MS DOS файлдың жүйесін қолдану арқылы жүргізілетін болса, Windows-95 файлға тура қатынас құрады. Windows-иерархиялық файлдың жүйесі какталог орнына папка деген түсінікті енгізуді файл аттары (254 символға) дейінгі ұзындықты қамтиды. Windows-95 ОЖ- елокальды торап құруға болады, бұл торапта ол клиенттердің де, серверлердің де функциясын атқара алады. Windows-95 графиктік интерфейсі ОЖ- де тіркелген және жұмыс үстелі деген түсінікті қамтиды жұмыс үстелі экран бетін толық бірнеше элементтерден тұрады.
Windows-95 жүйесінің негізгі функциялары. Кез- келген операциялық жүйе сияқты Windows-95 мынадай мәселелердің орындалуын қамтамасыз етеді: - компьютердің барлық аппараттық құрал- жабдықтарын басқару; - файлдармен файлдық жүйемен жұмыс істеуді қамтамасыз ету; - қолданбалы программаларды іске қосу - бір уақытта бірнеше программалардың жұмыс істеуін қолдау; - әртүрлі программалар арасында мәліметтер алмасуы ұйымдастыру; - мультимедиа мүмкіндіктерін пайдалану. Терезе. Терезе- экранның төртбұрышты қоршаған аумағы, онда әртүрлі программалар орындалады. Кез- келген мәсіметтер өңделіп түзетіледі және басқару әрекеттері жүргізіледі. Экран бетінде бір мезетте бірнеше терезе орналаса беред. Барлық терезелер бірдей құрылымға ие бір айырмашылығы, барлық элементтер барлық терезелерде қайтала бермейді. Жалпы түрде терезе мыналарды қамтиды: - меню қатары; - терезлік меню батырмасы; - тақырыпша қатары; - терезені бүктеу батырмасы; - экранды толық алып тұратын терезеге аудару батырмасы; - терезені жабу батырмасы; - ақпаратта енгізу батырмасы; - тышқан көрсетікіш (указатель) - вертикальді айналдыру сызығы; - вертикальды айналдыру маркері - горизонтальды айналдыру сызығы - горизонтальды маркері - стандартты құралдар пенелі - арнайы құралдар пенелі - күй қатары. Белгіше (Ісоп)- бұл экран бетіндегі қысқаша жазуы бар кішірейтілген графикалық бейне. Ол дисплей экрандағы программаны терезені, функцияны, файлды т.б. бейнелейді. Жарлық (shortcut)- белгілі бір объектімен тікелей қатынас жасауды іске асыратын командалық файл.
Windows-95 негізгі стандартты программалар: «Менің компьютерім»- компьютер құрамындағыларды сақтайтын терезеге қатынас құруға мүмкіндік береді. Мұнда басқару панелі, магнитті дискідегі жинақтағыштар (иілгіш, қатты және CD- ROM) принтер және т.б. туралы ақпараттармен тапсыруға болады. Корзина «қоқыс салатын жәшіктің» электронды баламасы, сонымен қатар өшірілетін файлдар мен папкаларды уақытша сақтау үшін белгіленген. Командалық қатардан немесе флоппи дискіден өшірілген файлдар корзинаға келіп түспейді. Корзинаға орналасқан файлдар экранда көрінбегенімен де, ол корзинада өзіміз жойғанға дейін сақталады. Корзинадағы файлды сол корзина терезесінің жоғарғы жағында орналасқан меню тізбектері арқылы қалпына келтіру немесе жоюға болады. Пуск батырмасы басты (жүйелік) менюмен жұмысты бастау үшін қолданылады. Мынадай ішкі менюлерді қамтиды: - программа - құжаттар - күйін келтіру (настройки) - іздеу (поиск) - анықтама (справка) - орындау (выполнить) - жұмысты тоқтату - жұмысы аяқтау Windows жүйесінде мәлімет алмасудың екі технологиясы бар: - алмасу, буфері арқылы: - құжат ішінде объектіні (файлды) тікелей кірістіріп қою. Тораптың қоршау ұғымы- компьютер торапқа қосылған жағдайда қолданылады. Word Pad – мәтіндік редакторы. Paint, Power Point- графиктік радакторы, калькуляторлар- сияқты программалар да осы жүйелік менюдің стандартты программалары қатарынан орын алған. Қызметтік программалар: Bac Kup- файлды архивтеу. Scan Disk- дискіні тексеру. Drive Space- дискінің кеңістігін тығыздау программасы.
WINDOWS NT ОЖ ретінде 90 жылдары құрылды. WINDOWS NT қолданушының WINDOWS –қа ұқсас графиктік интерфейсін және жаңа қосымшалар дайындау үшін WIN 32 API – 32- разрядты программалау интерфейсін қатиды. WINDOWS NT мынадай қасиеттерге ие: Кеңейтілімдік – WINDOWS NT кодының бүтіндігіне кепілдеме беру қажеттілігі. Бұл проблеманы шешу үшін WINDOWS NT-да артықшылықты орындамалық жүйесі және артықшылықсыз қорғалған ішкі жүйелер жиыны құрылған. Артықшылықты режим – ядро режимі (жадының жүйелік аумақтарына қатынас құруға ыңғайлы барлық машиналық командаларды орындауға мүмкіндік бар). Артықшылықсыз режим – қолданушы режим (қолданушы приоритетіне байланысты кейбір машиналық командаларды орындауға шектеу). Модульділік – орындамалық жүйе жекелеген компоненттер жиынын қамтиды. Жүйелік ресурстарды пайдалану үшін объектілерді пайдалану. Объект – деректердің абстрактылы типі, қатынас сервисті объектілер арқылы ғана жүзеге асырылады, жүйелік ресурстарды бір типті басқаруға мүмкіндік береді. Ауыспалылық – ОЖ-ні басқа процессорлы машинада қолдану немесе басқа конфигурациялы машинада қолдану. Ауыспалылықты қамтамасыз ету үшін WINDOWS NT –да қолданылады: Ауыспалылық тіл - С – С тілін бұл тұрғыда қолдану мынаған негізделген: кең көлемде ыңғайлы компиляторды және программаны әзірлеу жабдықтарын қамтиды. WINDOWS ортасының графиктік компоненттері және тораптық қолданушы интерфейстің фрагменттері осы С++ тілінде жазылған. Процессордан оқшаулау. ЭЕМ-ң бір типтеріндегі түрлі модельді процессорлар (мысалы , IBM және IBM-біріккен) түрлі құрылымды қамтиды. Деректер құрылымы және регистрлері арқылы процессорға тәуелді жұмыс жасайтын ОЖ фрагменттері ауыстырылатын модульдерде қамтылады. Модельден модельге ауысқанда олар қайта жазылып отырады. Платформадан оқшаулау. Түрлі өндірушілер шығарған бір типті процессорлар (түрлі платформаны қмтитын процессорлар) ішкі құрылымдары бойынша бір-бірінен ерекшеленеді. Платформалық-тәуелді код қатаң оқщауланған. Модельден модельге ауысқанда олар қайта жазылып отырады. Сенімділік – көлденең қолданушылар программалары (кездейсоқ және қасақана жазылған зиянды программалардан) тарапынан қолданушыларды және жүйені қорғау, қате туындаған жағдайда жылдам аңғару. WINDOWS NT –да сенімділікке жету үшін қолданылады: Қатені құрылымдық өңдеу. Қате жүйе программа жұмысын үзуге мәжбүр болған жағдайда туындайды. Қате туындаған жағдайда Қатені өңдеу коды автоматы түрде шақырылады. Модульдік құрылым – орындамалық жүйе пакеттер топтарына (модульдерге) бөлінген – осы пакеттердің кез келгенін модернизациялаған кезде оны ауыстыруға мүмкіндік беріледі. Модульдік құрылым WINDOWS NT версиясын инсталляцияламай-ақ модульдерді қосу арқылы өзгертуге мүмкіндік береді. NT (NTFS) файлдық жүйесі – WINDOWS NT-де жаңа файлдық жүйе – NTFS қолданылған, дискілік қателердің барлық түрлерін қалпына келтіруге мүмкіндік береді. Рұқсатсыз қатынас құрудан қорғау сәулеті: қолданушыларды өзіне тіркеуді, ресурстарға жеңілдіктерді, объектілерді қорғауды қамтиды. Бірігушілік – басқа ОЖ-лер үшін немесе бұрынғы ескі ОЖ-лер үшін (алдыңғы версиялары үшін) жазылған программаларды орындай алу мүмкіндігі. Бірігушіліктің мынадай түрлері бар: Екілік бірігушілік – екілік бірігушіліккее қол жеткізген жағдайда орындамалық файлды басқа ОЖ-ге жіберуге болады. Бастапқы мәтіндер деңгейіндегі бірігушілік – программаны басқа ОЖ-де орындау үшін программаны алдын ала қайта компиляциялауға тура келеді. Файлдық жүйелердің бірігушілігі -WINDOWS NT мынадай файлдық жүйелердің бірігушілігін қамтамасыз етеді: MS DOS – FAT, жоғары өнімділікті файлдық жүйелер - HPFS/OS/2, CDFS, NTFS.
Өнімділік –WINDOWS NT-теде өнімділікті жоғарылату үшін жиі қолданылатын жүйелік шақырулар жылдам орындалады..
WINDOWS Millennium Edition (WINDOWS Me) Бұл WINDOWS 98-дің қолданушыларға арналған жалғасы. MS DOS –тан бас тартатын қадам жасалды: MS DOS-та Mode-ты жүктеуге болмайды, нақты режим қолдау таппайды, autoexec.bat және config.sys шеттетіледі, ескі утилиттердің қызметтері шектелген. Нәтижесінде Windows Me алдыңғы версияларға қарағанда жылдам жүктеледі. Windows Me құрастырушылары мынадай мақсаттарға сүйенеді: - Қолданушы ОЖ-ні толық мәнді мультимедиялық платформаға айналдыру. Ол үшін мынала бар: - Movi Maker – компьютерге бейнематериалдарды цифрлау және жүктеу программасы. - Windows Image Acquisition -WIA – жаңа версия, біріккен құрылғыларды тауып, танып біледі (сканерлер, цифрлық камера) және көріністерді импорттайды. - Windows Media Player 7 – дыбыс. - DirectX 7.1 – Direct Play Voice –ты қоса отырып, ойын қызметін жақсарту, көпқолданушылық ойындар кезінде дауыстық қатынасты қамтамасыз етеді. - Жүйе қызметін максимальды қысқартады; - Үй торабын құру үшін ыңғайлы жабдықтарды қамтамасыз етеді; - Internet ресурстарына қатынасты қамтамасыз етеді. Windows Me -де қызметтің нақтылықтары қолданушылардан жасырылған: көптеген жүйелік қызметтер автоматы түрде активтендіріліп, жұмыс істейді, жұмысқа икемдеулер терең жасырылған, оларды кездейсоқ тауып алу мүмкіндігі жоқ. Барлық конфигурациялық мүмкіндіктер Control Panel-де орналасқан. Әрі қарайғы дамуы Windows Update-пен байланысты, мұнда жаңартылған программаларды өздігінен жүктеп, орнатады. Қолданушының қалауы бойынша бұл опцияны Control Panel арқылы алып тастауға болады. Ең қызықты да, маңызды жаңалық ол – System Restore. Бұл компонент ОЖ-де интеграцияланған, сондықтан қолданушыға тегін таратылады. Ерекше драйвер файлдардың (жүйелік, қосымашалар файлдары, реестр және т.б.) белгілі бір категорияларымен орындалатын операцияларды бақылап отырады, оларды өзгертер алдында алдыңғы версияларын дискінің қордағы аумағында сақтап отырады. Қолданушылар құжаттарын қайта жазу бақыланбайды. Жинақталған ақпарат негізінде бақылау нүктелері құрылады. Қажетсіз жағдай туындағанда қолданушы System Restore –ді жүктеп, еркін бақылау нүктесіне орала алады, сонымен қатар процесс толық қайтарымды. System Restore жұмысы үшін 10% -ға дейінгі дискілік кеңістік сақталады, бұл 200 МВ-тан кем емес. Тораптық қоршауларды жұмысқа икемдеу тапсырмаларын шешу үшін жаңа Home Networking Wizard – пайда болды, бұл шебер компьютерді торапқа қосуға көмектеседі, Интернет-байланысты, баспа құрылғыларын бірігіп қолдануды жұмысқа икемдеуге мүмкіндік береді.
Windows 2000 операциялық жүйесі ұяластығы
Windows 2000 ұяластығына төрт программалық өнім кіреді:
Все продукты линии Windows 2000 бағытының барлық өнімдері NT технологиясы негізінде (Built on NT Technology) жасалған , себебі олар Windows NT ОЖ-нен таралады. Windows 2000 Professional жүйесі кез келген масштабтағы мекемелердегі үстел және мобильді компьютерлерге арналған, қызметтік қосымшалар үшін стандарты платформа ретінде Windows 95/98 –алмастыра алады. Құрылу мақсаты: - Жүйемен жұмысты ыңғайлы түрге келтіру (бұл үшін үйреншікті, бірақ жаңартылған Windows интерфейсі қолданылады, онда жаңа мүмкіндіктер қамтылған); - Windows NT жүйесінің дәстүрлі артықшылықтарын сақтау (сенімділік, өнімділік, қауіпсіздік); - Жүйеге Windows 98 –дің үздік сапаларын беру (құрылғылардың үлкен санын және Plug and Play технологиясын қолдау); - Жеңіл конфигурацияланатын үстелдік жүйені құру, жалпы құнын төмендетуге мүмкіндік береді. Windows 2000 Server – көпфункционалды ОЖ, файлдар және баспа сервері, қосымшалар сервері, Web-сервер және коммуникационды сервер қызметін қамтамасыз етеді. Жаңа жүйенің алдыңғы жүйелермен салыстырғандағы артықшылығы – сенімділігі және жылдамдығы жоғары және басқару жеңіл. Active Directory (көп мақсатты, масштабталған каталогты) негізінде құрылған үлестірілген қызметтер жиынын қамтиды. Көпсанды Интернет-қызмет мекемелерге Интернет-технологияны кең көлемде қолдануға мүмкіндік береді: күрделі Web-қосымшалар құру, интратораптар құру, ағынды ақпараттар тарату қызметі (аудио, видео және т.б.). Windows 2000 Advanced Server (Windows 2000 Server жүйесіне қарағанда), қуатты тораптық ОЖ, жоғары сенімділікті, кең көлемді кластерлік жүйе құруға мүмкіндік береді. Жоғары сұранысты дерекқор құруға мүмкіндік бермек. Windows 2000 Advanced Server-дің негізгі мүмкіндіктері: - Жадының корпоративті архитектурасы. - Кең көлемді, көппроцессорлық симметриялық өңдеу мүмкіндіктері (Symmetric Multiprocessing – SMP), процессорлардың саны көбейіп кеткен жағдайда өнімділікті ұлғайтады. - Жоғары дайындықты кластерлеу. Кластерлеу қызметі штаттағы жүйе компоненті болып табылады. Оның қызметі – қосымшалар мен деректердің жоғары сенімділігін қамтамасыз ету, кластерге екі серверді біріктіруге мүмкіндік береді (серверлердің жалпы саны 64 болуы міндетті емес, сонымен қатар олардың қуаттылығы және конфигурацияларының бірдей болуы міндетті емес). - Жоғарыөнімділікті сұрыптау. Windows 2000 Advanced Server деректердің үлкен жиынында сұрыптау жасайтын стандарты программалар жұмыстарын басқарады. Windows 2000 Datacenter Server – барлық серверлерден де қуаттырақ. Мұнда да кластерлеу және жүктемені баланстау мүмкіндіктері қамтылған. Үлкен деректер көлемін сақтауға мүмкіндік бар.
Windows ХР Операциялық жүйесі
Бұл да қуатты ОЖ, (2001 жылдың 25 октябрінде пайда болды.), мұнда Windows 9х және NT біріктірілген, оның негізінде Windows 2000 жатыр. Бұл, сонымен қатар приоритетті көптапсырмалық 32-разрядты ОЖ. Осы фактылар оның негізгі сипаттамаларын анықтайды. ХР-дің екі версиясы бар: Windows ХР Home және Windows ХР Professional. Мұнан басқа 64-битті версиясы - Windows ХР Professional, Intel Itanium 64-битті процессорлар үшін жасалған. Windows ХР Home жүйесі Windows 9х жүйесінің орынын басуға жоспарланған, бірақ Windows 2000 Professional ОЖ-ің орнын ауыстыру үшін NT ядросында құрылған. Windows ХР-ді орнату үшін 500 МГц-тен кем емес 128 Мб-тан артық емес ЖЖ керек.
UNIX ОЖ UNIX тораптық ОЖ- і көпшілік қолдануға 32 битті микропроцессорлық жүйе үшін өндірістік стандарт б.т. Бұл ОЖ DEC фирмасының микрокомпьютерлері үшін 70- ж-ң басында алғашқы рет ойластырылып шығарылған. Кейін басқа да компьютерлер мен ЭЕМ үшін кеңінен қолданыла бастады. UNIX ОЖ-қ тораптық жабдығы тораптарда қолдану үшін жобаланды. Уақытты үлестірудің мультипрограммалық жүйесі үшін кеңінен қолданыла бастады. Ол көптапсырмалылығымен, көпқолданушылығымен ерекшеленеді. Бірнеше қолданушы әрқайсысы өздерінің терминалды бойныша компьютер ресурстарын пайдалана алады. Бір мезгілде бірнеше тапсырманы орынадй алады. (мысалы бір файлды редакциялай отырып, келесі файлды баспаға жіберіп отыру). Соңғы уақытта UNIX- тің түрлері өте кең көлемде көбейіп отыр. (Мысалы, XENIX, AIX, HP- UX, LUNIX) тағы бір түрі PARIX ОЖ- процессорлардың үлкен сайын басқарады – мәліметтерді параллель өңдейтін UNIX- те каталогтарды бұтақ түрінде өңдеуге мүмкіндік бар. Бұтақ түріндегі каталогтардың негізгі түпкі (корневой) каталог б.т. және былай «/» белгіленеді. Барлық физикалық дискілер бүтін бұтаққа бекітілген, яғни файл орналасқан физикалық диск UNIX- тегі файлды спецификалау бөлігі болып табылмайды, осылайша физикалық диск, қысқаша айтқанда, файлдың толық атының бөлігі бола алмайды. әр файлдың өзінің иемденушісі (владелец) және атрибуттары бар.
RWX RWX RWX типіне анықтама. Алғашқы RWX мұндағы R- оқу, W- жазу, X- оқу дегенді білдіру. Атқаратын қызметі; файл иемденушіге қатынас құру мүмкіндігін білдіреді. 2- ші RWX файл иемденушілер тобының мүшесіне қатынас құру 3- ші RWX қалған қолданушыларға қатынас құруды білдіреді. Файл атрибуттарын файл иемденуші немесе жүйелер администраторы ғана өзгерте алады. Файлды оқуға оның иемденуші ғана қақылы, файлға қатынас құруға басқа қолданушылар үшін тыйым салынады. UNIX- тен файлдық нүктенің өзіндік қатаң құрылымы бар. Және әрбір каталогтың өзіндік қызметтері бар. Бұл каталогтардың атын өзгертуге, өшіруге болмайды. Түпкі каталогта (корневой) мынадай каталогтар қамтылады: /bin- орындалатын файлдар /dev- құрылғылар /etc және /s bin жүйелік файлдар (жүйелік конфигурация) /local немесе /home- қолданушылар каталогтары. Файл аттары «/» (СЛЭШ- тен)- тен бөтен символдың барлығын қамтиды. /- каталог жолын көрсеткенде каталог аттарын бөліп тұрады. Жоғарғы және төменгі регистр әріптерінің өзгешіліктері бар. Жасырын (жүйелік) файл аттары нүктеден («.») басталады. UNIX-те дискінің бір аймағына бір жеріне немесе файлды сілтеу механизмі бар. Сілтеудің екі түрі бар: - қатаң (жесткие) - символдық Қатаң сілтемеде- бірнеше файл бір ғана бастапқы кластерге ие болмақ. Символдық сілтеме детекторы – берілген каталог жолын көрсетеді. UNIX- ОЖ сонымен қатар көптеген қызмет көрсету программаларын, яғни утилиттерді ұсынады, бұл басқа ОЖ- де жеке инстурментальды программалық қамтама құрамында беріледі. Бұл утилиттер программалық қамтамаларды өңдеудегі әртүрлі функциялардың орындалуын қамтамасыз етеді. (мысалы, Паскаль, Си, Бейсик сияқты тілдердің редакторлары және компиляторлары) UNIX ОЖ қолданушылық жүйе болғандықтан да онда жұмыс жасау үшін жүйесін администратор – адам немесе адамдар тобы, олардың утилиттері жүйе жұмысына жауап беру. Міндеттері: - жүйені пайдалану ережесін орнату - қолданушыларды тіркеп отыру. Көп қолданушы қамтамасыз ететін жүйелерде барлық қолданушыларды тіркеу үшін ортақ кіріс (общий вход) ұйымдастырылады. Мұндай тіркеу процедурасы бірнеше минуттық қана уақыт алады. Тіркеу барысында қолданушыларға жүйеге кіру үшін ат береді, пароль белгілейді, қатынас құруға рұқсат беріледі а, оған дискіде жеке каталог бөлінеді. Бір қолданушы жүйеге бірнеше атпен тіркеле алады. Қарапайым қолданушы өздігінен ресурстарды қамтып ала алмайды. Басқа қолданушының файлына қатынас құра алмайды. Жұмыстың алдында қолданушы өзінің атын хабарлай отырып, сонымен қатар пароль енгізу керек. Осы ақпараттардың нәтижесінде жүйе жүйенің кімнің қолданбақшы болып отырғанын анықтайды. Егер жүйе жұмысқа дайын болса hostname сияқты шақыру белгісін береді. Мұндағы hostname компьютер аты. Әрі қарай қолданушы өзінің аты мен паролін енгізу қажет. Мысалы: Vangogh login: сервер аты. {jcomments off}
|