Материалы

Дулат исабеков шығармаларындағы ішкі  монолог

         Магистрлік жұмыста ішкі монолог тәсілінің теориялық мәселелері мен зерттелу тарихын, оның тәжірибеде қолдану барысын ғылыми тұрғыдан саралауда көз жеткізген нәрсе — ішкі монолог тәсілінің төл әдебиетіміз тарихында қалыптасқан өзіндік тәжірибесі мен дәстүрі бар, атқарар көркемдік қызметі айқындалған дербес бейнелеу құралы екендігі. Оның ғасырларға ұласқан ұлан-ғайыр тарихының өзі адамның ішкі сезімдік құбылысын, жан әлемінің тылсым сырларын, ойлау процесіндегі саналы және еркіңнен тыс болатын психологиялық іс-әрекеттерді танып-білуге, зерттеуге деген талап-тілектің көне дәуірде-ақ  қолға алынғандығын көрсетеді. Оған көне дәуір философтары мен психологтарының ғылыми танымдық еңбектері куә бола  алады.   Мысалы,   әйгілі   «Жан  туралы»   («О  душе») трактатының авторы Аристотель (384—322 з.д.) әлемдік әдебиетте тұңғыш рет жан проблемасын жүйелі түрде зерттеп, жан туралы ұғымды тудырса, Ф.Бэкон (1561 — 1626) жанның атқаратын әрбір қызметін (функциясын) ашып берді. Ол адам, жан туралы ғылымды (яғни психологияны) дамытуға дәнекерлік жасады. Ал «сана» деген ұғымның дүниеге келуі Р.Декарт (1596—1650) есімімен тыгыз байланысты. Адамның ішкі рухани әлемін зерттеуге зер салған Р.Декарт «адам ішіндегі адам» — «человек в человеке» деген түсінікті қалыптастырып, адамның өзін.-өзі бақылауына, зерттеуіне жол ашты. Сондай-ақ адамның ойы мен сезіміндегі сан алуан құбылыстарды, психологиялық процестерді тіл білімі жағынан зерттеген атақты ғалым А.Потебня (1835—1891) өзінің бүкіл саналы ғұмырын арнаған ғылыми-теориялық еңбектерінде («Мысль и язык», , «Из записок по теории словесности. Поэзия и проза. Гропы и фигуры. Мышление поэтическое и мифическое») тіл мәселесі, тілдің таным мен ойлау жүйесімен байланысы, тіл мен сананың бірлігі т.б. сондай-ақ, адам санасының тарихи өсуі. Оның  табиғаты жайында көптеген теориялық мәселелер көтерді.

Міне, адамзат жаратылғалы бері олардың өздерін-өздері тануға деген талпынысы бір сәтке де толастамапты. Кеше де, бүгін де, ертең де зерттеле беретін адамзат жаратылысы мен табиғаты, оның ой мен сезіміндегі құбылыстары көркемдік ойлау жүйесінде де өзіндік өрнек табары сезсіз.

Сонау антикалық дәуірдегі мифтен казіргі өскен, күрделенген сүбелі жанр романға дейінгі кезеңді алып жатқан мол тарихи тәжірибені, даму эволюциясын бастан кешірген ішкі монолог тәсілі прозада ғана жете ие болды. Осы проза арқылы өзінің әдебиеттегі орнын белгілеп, ғылыми айналымға түсіп, ғылыми-теориялық анықтамасы айқындалған ішкі монолог тәсілі өзінің шын мәніндегі көркемдік қызметіне жазба әдебиетте, әсіресе біздің ұлттық әдебиетімізде алғаш рет XX ғасыр басындағы прозада айқын көрінді. Көбінде кейіпкердің ішкі ойын, сөйлеу мәнерін білдіру

Курстық жұмыстарға және дипломдық жұмыстарға, диссертацияларға арналған керекті материалды көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

Жұмыс түрі: материал (30 - бет)

курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар сайты – diplomnik.kz