Тұрмыс салт-жырлары курстық жұмыс

Мазмұны

Тұрмыс салт-жырлары

    Қай халықты алсақ та, олардың өзіне тән тұрмыс-тіршілігі, күн көрісі, әдет-ғұрпы, салт-санасы болатынын білеміз. Қоғамдық өмірінің, экономикалық жағдайларының ілгерілеп дамуымен байланысты халықтың тұрмыс күйі, әдет-ғұрпы, салты, сана-сезімі, дүниеге көзқарасы, т.б. біртіндеп өзгеріп отырады. Сөйтіп бір заманда туып, бертін келе, көп уақыт бойына қалыптасқан, белгілі жүйеге түскен, дағдыға айналған тұрмыс-тіршілік, әдет-ғұрып, салт-сананың алғашқы мазмұны ие бола бастайды. Осыған орай ауыз әдебиеті, оның ішінде тұрмыс салтқа байланысты түрі де дамып, өзгеріп отырған.

     Қазақтың ауыз әдебиетінде халықтың тұрмыс-салтымен байланысты туған шығармаларды мазмұны жағынан бірнеше түрге бөлуге болады. Солардың ішіндегі бастылары мыналар:

1. Төрт-түлік малға, еңбекке, аңшылық кәсіпке байланысты  туған шығармалар.
2. Баланың дүниеге келуіне, есейіп ер жетуіне байланысты туған шығармалар.
3. Үйлену салтына байланысты туған шығармалар.
4. Көңіл-күйді білдіретін өлең-жырлар.
5. Бата-тілектер.                              

    Төрт-түлік малға, еңбекке, аңшылық кәсіпке байланысты  туған өлең-жырлар. Қазақ халқының өмірі төрт-түлік малмен тығыз байланысты болғандықтан, тұрмыс-салт жырларының ең бай және кең тараған түрі – төрт түлік мал туралы өлең жырлар. Себебі төрт түлік мал – қазақ халқының күн көрісінің, шаруашылығының негізгі саласы. Ол сауса – сүт, сойса – ет, кисе – киім, мінсе – көлік болды. Тұрмысқа керекті заттар: алаша, кілем, сырмақ, көрпе- жастық, саба, торсық, т.б. малдың өнімінен жасалды. Сондықтан да төрт малды қазақ халқы аса қадір тұтып, өлең-жырларына арқау етті.

Наурыз жыры. Ертеден келе жатқан тұрмыс салт жырларының бір түрі – Наурыз жыры. Бұл өлең Наурыз мейрамы кезінеде айтылатын болғандықтан, Наурыз жыры деп аталады. Наурыз мейрамы наурыз айының 22-сінде мерекеленеді. Мұны қазақтар «Ұлыстың  ұлы күні» деп те атайды. Олай атау себебі- «Ұлыс күні», мұсылман елдерінің жыл санауы бойынша, жаңа жылдыңбіріеші күні болып есептеледі. Бұл күні күн мен түннің ұзақтығы бірдей болып теңеледі. Қыстың ызғары кетіп, елдің мал күту, қар күреу, қыс боранымымен арпалысу сияқты ауыр еңбектен қолы босап, аққа аузы тиеді. Оны кәрі-жастың «құшақтасып көріскен, жаңа ағытқан қозыдай, жамырасып өбіскен Ұлыстың ұлы күні» деп те атаған.

   Наурыз күнінің мәні халықтың қайырымдылықты, мейірімділікті, еңбекті ерекше бағалауында, шаруашылықты қастерлеуінде жатыр.

                                              Төрт түлік ақты болсын,

                                               Ұлыс береке берсін!

                                               Ұлыс оң болсын,

                                               Ақ мол болсын,

                                               Қайда барсаң жол болсын!

                                               Бәле жала жерге енсін!...—

Деген өлең жолдары келе жатқан жаңа жылдан нені күтетінін, бір-біріне қандай тілек білдіретінін аңғартады. Ұлыс күні шаруадан қолы босаған жастар шаттық сезімге бөленіп:

Курстық жұмысты көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

Курстық жұмыс бойынша қысқаша мәлімет

Пән: қазақ тілі

Жұмыс түрі: курстық жұмыс

Осы жұмыстың бағасы:  1150 теңге

курстық жұмыс, дипломдық жұмыс сайты – diplomnik.kz