Оңтүстік Қазақстан облысы агроландшафттарының дамуындағы географиялық компоненттері

Геологиялық түзілуі және жер бедері.

       Оңтүстік Қазақстан облысы территориясының басым бөлігі Тұран плитасында орналасқан, оңтүстік-шығыста Өгем жотасы арқылы Өзбекістанмен шектеседі (облыстың ең қиыр оңтүстік-шығысында Қырғызстанмен аз ғана қашықтықта шекараласады). Батыста, Қызылқұм бойы Өзбекістанмен шекара жалғасады. Солтұстікте Бетпақдала арқылы Қарағанды облысымен шекаралас болады, ал шығыста Қаратау мен Мойынқұм бойынша Жамбыл облысымен шекара өтеді. Облыстың ортасын оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа қарай Қаратау жотасы кесіп өтеді. Өгем және Қаратау Батыс Тянь-Шань тауларының бөліктері. Облыс шегіндегі Тұран ойпаты сазды Бетпақдала, құмды Мойынқұм мен Қызылқұм шөлдеріне және Сырдария бойы тау алды шөлейт жазыққа бөлінеді.

       Бетпақдала, борпылдақ қабат-қабат орналасқан мезозой және палеоген тау жыныстарынан құрылған жазықтық, оның орташа биіктігі 300 м. Жазық үстінде басым теңіздік және континенттік палеогендік шөгінділер – құм, құмтас, саз, ұсақ жұмыр тас. Жазықтық кеңістіктер сор жерлерімен тұйық ойыстармен және ағынсыз төмен жерлермен кезектеседі [25,26].

       Мойынқұм құмды шөлі Шу синеклизаның басым бөлігін алып жатыр, ол Тянь-Шань таул алды еңкіс жазықтар мен ойпаттың жазықтарына отпелі болып табылады. Мойынқұм шөлінің жер бедері негізінен эолды – төбелі (ячеистые) және тізбекті (грядовые) құм. Кейбір жерлерде эол жер бедері астынан аңғар тәріздес және ежелгі террассалар сатыларының жар сияқты қия беттер түріндегі су тектес ежелгі пішіндер көріністе болады.

       Облыстың оңтүстік-батысын Қызылқұмның солтүстік-шығысы алып жатыр. Мұнда эолды құм жер бедері басым. Құмның астында ежелгі аллювиалдық қабат, ал Сырдария маңында аллювиалды-көлді қабат орналасқан. Аллювиалды және аллювиалды-көлді шөгінділерді желмен електеу есебінен эолды құм пайда болған. Құм басым бөлігінде өсімдіктермен бекітілген. Тізбекті және төбелі жер бедері қалыптасқан, кейбір жерде барханды құм төбелер кездеседі.

         Қаратаудың оңтүстік-батыс беткейі мен

Климат жағдайы және агроклиматтық ресурстары.

Оңтүстік Қазақстан облысы қоңыржай белдеуінің оңтүстік бөлігінде орналасқан. Облыстың жазықтықты аудандарының климат жағдайының ерекшелігі кескін континенттігі. Л.Н. Бабушкиннің климаттық аудандастыруы бойынша (Бабушкин, 1983) облыстың территориясы үш климаттық провинцияда орналасқан. Облыстың солтүстігі Орталық Қазақстан провинцияның Бетпақдала округінде орналасқан. А.А. Пузырева бойынша (Пузырева, 1975) облыстың бұл бөлігі Балхаш-Арал облысының Орталық Қазақстан ауданында орналасқан. Облыстың солтүстік ауданының климаттық шекаралары авторларда бір-біріне сәйкес келеді. Бұл аудан ауа температурасының үлкен жылдық ауытқуымен сипатталады, 38º шамасында (қаңтар -  -10,7ºС, шілде - +27ºС) (№ 1 кестеде), мұндай ауытқу климаттың кескін континенттігіне байланысты.

№ 1. Ауаның орта айлық және жылдық температурасы (ºС).

(Научно-прикладной справочник по климату СССР. Выпуск 18. Ленинград. 1989. бойынша, 168 б.)

Жауын-шашынның орташа айлық және

орташа жылдық мөлшері (мм).

(Научно-прикладной справочник по климату СССР. Выпуск 18. 1989, бойынша, 56 б.)

Курстық жұмыс және дипломдық жұмыстарға, диссертацияларға арналған керекті материалды көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

Жұмыс түрі: материал (30 - бет)

курстық жұмыс, дипломдық жұмыс сайты – diplomnik.kz