Қазақстан туралы алғашқы географиялық мәліметтердің жинақталуы

         Қазақстанның қазіргі жері туралы алғашқы географиялық жазбаша мәліметтер өте ерте заманнан басталады. Оның кейбір аса ірі табиғат объектілері туралы деректерді ертедегі грек және рим ғалымдарының еңбектерінен кездестіруге болады. Мәселен, Геродот каспий теңізінің тұйық бассейн екендігін дұрыс көрсете келіп, онан шығыста шексіз жазықтар орналасқандығын баяндайды. Птоломей Урал, Ембі, Сырдария өзендері туралы мәліметтер береді.

         Дегенмен, ертедегі грек және рим ғалымдарының Орта Азия мен Қазақстан туралы деректері жүйесіз, кездейсоқ, бір-біріне қарама-қарсы сипатта болды.

         Қазақстан жері туралы географиялық нақты мәліметтер алғаш рет араб халифатына қарасты елдерде жинала бастады. 9-10 ғасырлардың өзінде-ақ араб ғалымдары Арал теңізінтолық сипаттап жазып, оның картасын жасады. Арал-Каспий аймағының басты өзендері жөнінде дұрыс ғылыми деректер келтірді. Қазақстан жерімен жүріп отырып, маңызы зор географиялық деректер алып қайтқанараб саяхатшыларынан Ибн-Фадлан мен Ибн-Батутаны атауға болады.

         Орта ғасырларда Қазақстан территориясы туралы кейбір мәліметтер Батыс Европа елдеріне де жете бастайды. Монғолияға 13 ғ. Барған елшілер Қазақстанды батыстан шығысқа қарай кесіп өтіп, өздерінің жол күнделіктеріне оның шөл, шөлейт аймақтарының қысқаша сипаттамасын жазып отырды.

         16 ғ. Бастап Қазақстан туралы географиялық мәліметтер орыстың мемлекетінде тез жинақтала бастады. Бұл мәліметтер орыстың «Үлкен чертеж» деп аталған картасына енді. Картаға Қазақстанның батыс бөлігіне жататын қырыққа тарта әр түрлі объектілері түсірілген.

         17 ғасырда орыстың Қазақстан туралы географиялық түсініктері бұрынғыдан гөрі кеңи түсті. Оған 1697 ж. «Бүкіл сусыз, өткелсіз, тастақты даланың чертежі» деген атпен шыққан Қазақстан территориясын түгелдей дерлік қамтитын карта дәлел бола алады. Карта С. Ремезов жасаған орыстың тұңғыш географиялық атласы – «Сибирьдің чертеж кітабы» құрамына кірді. Картада Қазақстанның оңтүстік-шығыс таулы аудандарынан басқа жерлері және оның барлық басты өзендері, көлдері, рельефі, кейбір өсімдік түрлері, негізгі керуен жолдары, елді мекендер белгіленген.

         Әрине астрономиялық бақылаулар мен топографиялық съемкаларға сүйенбей, әр түрлі мәліметтердің негізінде жасалғандықтан С. Ремезовтың картасында өрескел қателер де кездеседі. Мәселен, Сырдария мен Амудария Балқаштан ағып шығады, Алтай Зайсан көлінен оңтүстікте жатыр, Шу мен Талас Сарыарқадан басталады деген сияқты. Дегенмен, С. Ремезовтың картасынан кейінгі картографиялық жұмыстарға үлкен пайдасын тигізді және Қазақстан территориясы картасын жасауға негіз болды.

         Сонымен қатар Қазақстан туралы алғаш географиялық деректер оның территориясы арқылы Европамен Азия елдері арасында болған сауда және дипломатиялық қатынастарға байланысты жиналды. Бұл алғашқы мәліметтер жай, қарапайым сипатына қарамастан, Қазақстан туралы географиялық ұғымның бастапқы қажетті сатысын құрады.

Курстық жұмыс және дипломдық жұмыстарға, диссертацияларға арналған керекті материалды көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

Жұмыс түрі: материал (30 - бет)

курстық жұмыс, дипломдық жұмыс сайты – diplomnik.kz