Біз вконтактедеміз

Яндекс - іздеу

Кіру формасы

Ішкі монологтың Дулат Исабеков шығармаларындағы көркемдік қызметі

       Қазақ прозасындағы әңгіме жанрының өзі бүгінде сан жағынан да, сапа жағынан да кемелдене толыса түсті. Әсіресе, 70-жылдардағы  өмір талабына сәйкес туған әңгімелерден соны іздермен тың ізденістер байқалады. Ең әуелі олар тілдік-стильдік жағынан нақтылыққа батыл ойыса бастады. Ендігі бір анық байқалатын нәрсе – 70-жылдардағы әңгімелерден әлеуметтік философиялық тереңдік пен психологиялық талдаудың басым көрініс беруі дейміз. Түптеп келгенде, бұл ерекшеліктер – қазақ әдебиетінің әңгіме жанрының майталман шеберлері  М. Әуезов, Б. Майлин, Ғ. Мүсірепов сынды аға буын жазушыларымыздың тағылымды дәстүрлерін ыждыһаттылықпен жалғастырып келе жатқан игі ізденістер, сәтті қадамдар.

Әсіресе, жедел жанр - әңгіме эпостық қуаттылықпен, елдегі жаңалықтарды жіті бақылап, оларды көркемдік кестесіне түсіре бастады. Алайда өмір тереңіне, қайшылықтарына бойлау, олардың ерекшеліктерін дәл басып бейнелеу оңайға соққан жоқ. Өйткені, көркем шығарма, оның ішінде әңгіме жанры да өмір шындығын қалай болса солай, талғамсыз тізбектей бермейді, қоғамдық- әлеуметтік орта шындығына сай жинақтап, жинақтағанды характер арқылы сомдайды. Характер жоқ жерде тарихи орта, әлеуметтік жағдай шындығы көрінбейді.

1980 жылдардың орта кезінен басталған қайта құру, жариялылық демократия процестері ел өміріне зор жаңалықтар енгізді. Өктем саясат небір шырқыраған шындықты айтуға тыйым салды. Ұлттық болмыс , ұлттық әдет-ғұрып, небір қадір-қасиеттер осы қуатты идеологияның жариялап отырған ұран-принциптеріне сай келмесе аяқ асты етілді. Бүкіл идеологияға, адамзаттың ақыл-ой , санасына, еркіндігіне қатаң бақылау орнатылды.

«Қазақ халқының ұлттық ой-санасының жүдеп бара жатқанын көрген зиялы азаматтар 60-70- жылдардан бастап, халық тарихының оқиғалары негізінде ұлттық сананы оятып тәрбиелеуге көркем әдебиетті пайдалану мақсатын қойған еді. Ол үшін М. Әуезов негізін салған тарихи роман дәстүрін жалғастыру қажет болды. Қазақ тарихының әр түрлі беттері жаңаша бажайланып, көркем бейнелеуге ие болды. І. Есенберлиннің, Ә. Әлімжановтың, С. Сматаевтың, Ә. Кекілбаевтың, М. Мағауиннің, Ш. Мұртазаның, С. Жүнісовтің романдары жарық көрді. Мұндай ұлттық оянуды көптеген туысқан халықтар да басынан кешірді. М.С. Горбачевтың «Ұлтшылдық-реакциялдық» деп шошынуы осының әсері болатын» [4, 150].

Социализмнің қайшылықтарын жамап-жасқап, «қайта құруды» ұсынған М.С. Горбачевтың съездегі пікірлерінде әдеби дамудың олқылықтарын орынды көрсеткен жерлері де бар. Ол кеңес әдебиетінде шындықтың сыңаржақ алынып, өмірдің бірыңғай күнгей жағын суреттеу әдетке айналғанын көрсете отырып, «шындық жалпылама емес, нақты түсінік. Ол халықтың жасампаз істері мен қоғам дамуының қайшылықтарында, еңбекпен өткен күндердің қаһармандылығы мен үйреншіліктігінде, жеңістер мен сәтсіздіктерде, яғни өмірдің өзінде оның бүкіл алуан қырлығында, драматизмі мен ұлылығында», - деді [4, 151].

Бұл жағдайлардың біздің қаламгерлерімізге ой салғаны даусыз. Бұдан кейінгі дәуірде

 

Курстық жұмыс және дипломдық жұмыстарға, диссертацияларға арналған керекті материалды көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

 

Жұмыс түрі: материал (30 - бет)

курстық жұмыс, дипломдық жұмыс сайты – diplomnik.kz

Яндекс.Метрика