Ертегілердің идеялық нысанасы – халықтық тәрбие

       Бүгінгі мектептегі оқып жатқан жас ұрпақты елжандылыққа тәрбиелейтін тағылымды тәлім – ұлттық рухта тәрбиелеу мен оқыту.

            Халқымыздың ұлттық мұрасын оқу-тәрбие ісімен сабақтастыру – басты парызымыз. Осы тұрғыдан алғанда сабақта халықтық педагогиканың үлгілерін үнемі пайдаланып отырған абзал. Қазіргі уақытта бүкіл оқу-тәрбие жүйесі халықтық педагогикаға негізделіп, қайта құрылып жатқанда, ұмыт қалған салт-дәстүр, ұлттық ерекшелігімізді насихаттау, баланың ауызекі сөйлеу тілін дамытып, олардың бойында ұлтжандылықты қалыптастыру - әрбір ұстаздың міндеті.

            Халықтық педагогика бала бойына неғұрлым ерте сіңірілсе, жоғарыда аталған міндеттердің де соғұрлым нәтижелі болмағы айқын. Яғни мектеп табалдырығын аттаған сәттен бастап бастауыш сынып оқушысы ауыз әдебиеті үлгілерімен сусындауы тиіс.

            Халық педагогикасы – қазақ халқының ұлттық тәжірибелері мен тағылымдарының мол қазынасы. Ол оқушылардың ой-өрісін, биік адамгершілік тұлғасын қалыптастыруға көп көмегін тигізеді. “Өнеге от басынан басталады” демекші,  оқушыларды жас кезінен бастап парасат биігіне, рухани өмірдің әдемі әлеміне жетелеу – мұғалімдердің міндеті. Ұмыт болған салт-дәстүр, халқымызға тән ұлттық асыл қасиеттеріміз қайта жаңғырып жатқан уақытта осы мұраларды педагогикамен ұштастыру – басты мақсат. Осы міндеттерді шешудегі мәселелердің қайнар бұлағы, сарқылмас көзі – халықтық педагогика. Халықтық тәлім-тәрбиенің басты ерекшелігі өмірмен тығыз байланыстылығыда. Ұлттық тәрбиенің берер тағылымы орасан зор./1/

            Әсіресе, бастауыш сынып баласының сөздік қорын дамыту, ойын түсінікті де тұжырымды жеткізе білуге үйрету үшін тіл сабақтарында халықтың ауыз әдебиеті үлгілерін қосымша пайдалану, сабақты түрлендіріп өткізу әр мұғалімнің ізденісіне байланысты болмақ. Бұл реттегі негізгі мақсат – білімнің ұлттық жаңа үлгісін жасау және әдістемелік жұмыстарды жетілдіру.

            Қазақ халқының ұлттық-мәдени қайта өркендеуі жағдайында жеткіншек ұрпақты ұлттың рухани қайта өркендеу негіздерін қалыптастыратын халық дәстүрлерінде тәрбиелеудің заңды, объективті қажеттігі арта түседі. Мұндай жағдай жеткіншек ұрпақты өз халқының рухани қазынасымен, оның ұлттық мәдениетімен, әдет-ғұрпы, дәстүрлерімен неғұрлым тереңірек таныстыру қажеттігін тудырады. Өйткені мұндай негіздерді білмей, өз халқының ұлттық ерекшеліктерін сезінбей, басқа халықтың өзіне тән белгісін толық түсіну мүмкін емес екені мәлім. Тәрбиені ұйымдастырудағы сыртқы ұқсастық өзінің бағыты және мазмұны жағынан барлық халықтар үшін біртұтас деп есептеуге себеп бола алмайды. Әрбір халықтың тәрбиелік идеялары ұлттық рухқа қаныққаны соншалық, оларды бөтен топыраққа көшіре салу әсте мүмкін емес.

            Егеменді еліміздің ертеңі - жас ұрпақты әдепті, адамгершілігі жоғары болып өссін десек, ұлттық тәрбие тағылымын басшылыққа алып, халқымыздың рухани байлығын бүгінгі күн талабымен ұштастыра білсек қана ұлттық тәрбиенің берері көп болмақ. Дипломдық ғылыми ізденісімнің тақырыбы қазақ ауыз әдебиетінің бай саласы - ертегілермен байланысты болғандықтан, өз тәжірибемдегі  халықтық педагогиканы да осы аталған саламен бірге қарастырдым.  

            Фольклордың қара сөзбен айтылатын ерекше мол түрінің бірі – ертегілер. Ол – халықтың ауызша айтып қалдырған көркем әңгімесі. Ғажайып хал, қиял әңгімелері, орасан оқиғалы қызық әңгімелер, салтпен, тарихпен байланысты оқшау әңгімелер – бәрі де ертегінің түрлері. «Ертегі» атауының өзі ертедегі, ертеде, ерте күндегі деген сөздерден туған. Ел аузында кейде «ертек» деп те айтылады. /16/

            Ертегі – эпикалық жанрдың бір түрі. Барлық елдің ауыз әдебиетінен мол орын алған және халықтың жазу-сызу өнері болмаған кезінде ауызша шығарған күрделі шығармаларының бір түрі – ертегілер. Халық әдебиетінің басқа түрлері секілді ертегілер адам баласының еңбек, кәсіп ету, тұрмыс-тіршілік жағдайына байланысты туған. Жаратылыс құбылыстарын, табиғат сырын жетік білмеген, олардың неліктен болатындығын толық түсінбеген ертедегі адамдар әр нәрсені қиял еткен, өздерінің ауыр еңбектерін жеңілдету жайын қарастырған. Бұл жөніндегі ұғым-түсініктерін, наным-сенімдерін әңгімелеп айтатын болған. Осылайша ертегі-әңгімелердің алғашқы үлгілері туған. Бертін келе экономиканың дамуы, қоғамдық қарым-қатынастардың алға басуы, адам баласының дүниетанымының, ой-өрісінің, сана-сезімінің ұлғайып өсуі халық шығармаларына, оның ішінде ертегілерге көп әсер еткен. Осы негізде ертегілердің алғашқы үлгілері әртүрлі өзгерістерге ұшырап, жаңа ертегілер туа бастаған және онда адам баласының арман-мүддесі, ой-санасы, болашақтан күтетін үміті суреттелген. Осы ретте туған ертегілерден адам баласның тұрмыс-тіршілігі, өмірі, ісі басты орын алады, қоғамдық мәні бар мәселелер көтеріледі. Бұлардың бәрі халық ертегілерінде көркемдеп суреттеу, образдар арқылы бейнелеген. Ертегілер туралы сөз еткенде, біз оның ең алғашқы үлгілері, олардың мазмұны, көркемдік дәрежесі қандай болғандығы жайын анықтап айта алмаймыз. Ауыз әдебиетінің басқа да түрлері секілді ертегілер де ауызша шығарылып, ауызша тарағандықтан, әр түрлі өзгерістерге ұшырап отырған. /15/

            Ертегілер бір ғана ғасырдың жемісі емес. Ол халықтың ертедегі тұрмыс-тіршілігіне, тарихына, қоғамдық өміріне байланысты туып, соларман бірге жасасқан. Сондықтан да ертегілер өзінің қалыптасып даму процесінде талай қоғамдық және таптық тілектерге сәйкес көптеген өзгерістерге

Курстық жұмыстарға және дипломдық жұмыстарға, диссертацияларға арналған керекті материалды көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

Жұмыс түрі: материал (30 - бет)

курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар сайты – diplomnik.kz