Базар Оңдасұлының ақындық қалыптасу жолы

                                                                          Қазақты сүттей ұйытты

                                                                          Аузымнан шыққан лебізім.

                                                                                                Базар жырау

         Ойлар ойға, сөйлер сөзге келгенде алдына жан салмайтын табиғи дарын иесі, толағай тектес толғаулар тудырып, «Жыраулардың жампозы» атанған Базар жырау Оңдасұлы (1841-1911) есімінің өзі өмір сүрген уақыттан бастап күні бүгінге дейін исі қазақтың жадында жатталып келуі тегін емес. «Елу жылда ел жаңа» дегендейін, заман өзгерген сайын уақыт лебіне ілесіп, халық санасы да жаңғырып отырмақ. Осындай тұстарда тарихымыздағы таңдаулы тұлғалардың жас ұрпақ жадынан ұмытылып кетпеуіне күш салу ғылым мен мәдениеттің міндеті ғана емес, аға ұрпақтың адамгершілік парызы да.

         Қасиетті сөз өнерін қастерлейтін халқымыздың руханият дүниесіне нәр беретін өткен ғасырлардағы ақын-жырауларымыздың шығармаларының баспа, жазу істерінің кенжелеп қалуына қарамастан, таралуы мен қабылдануы жағынан адам таңғаларлықтай жетістіктермен ерекшеленуінің сыры ұлтымыздың ұлылығынан, оның бітім-болмысындағы өнерге, қасиетті сөз өнеріне деген ерекше шығармашылық қарым-қатынастан көрінеді. Шығармашылық ғұмыры ХІХ ғасырдың ІІ жартысы мен ХХ ғасырдың алғашқы он жылдығына тура келетін Базар жыраудың жыр-толғауларының сол кездің өзінде-ақ Сыр бойына ғана емес, еліміздің түкпір-түкпіріне, Батысы мен Шығысына, Оңтүстігі мен Солтүстігіне тарап үлгіргені туралы, сондай-ақ осы аймақтардағы сөз ұстанған, өнер қуған өнерпаздардың Базар жырау жырларымен ауызданып, өнерлік жолын бастағаны жөнінде нақты деректер ғылымға белгілі.

         Жыраудың өзі:

                                «Қазақты сүттей ұйытты,

                                  Аузымнан шыққан лебізім.

    немесе:

                                  Дабылым кетті алысқа,

                                  Жиреншенің өзіндей»

    иә болмаса:

                                 «Дабылымды есітіп,

                                  Құмар дейді көрмекке,

                                  Сонау жатқан төменгі,

                                  Астраханның бойында,

                                  Он екі ата - Байұлы»,-

деп жырласа, ақынның замандас інісі Оразымбет Естайлақұлы «Қарындастың қамы үшін» атты Базар жырауға арнаған толғауында:

                                 «Дабылың кетті, Базеке,

                                   Жиреншедей ұзаққа.

                                   Петербор, Мәскеу, Марғұлан,

                                   Орал мен Төрткөл, Жызаққа»,-

деп бір-ақ қайырады. (6). Бұл мысалдардан Базар жырау Оңдасұлының ақындық, жыраулық орбитасының әуел бастан кең де кемел болғанына көз жеткіземіз.

         Сонымен ойымызды қорыта айтсақ, импровизация дәстүрін ұстанған Базар – қазақ поэзиясының Абайға дейінгі ірі өкілдерінің бірі. Ол өзінің творчествасымен кезінде көркем сөз өнеріміздің өсіп өркендеуіне айтарлықтай үлес қосты. Ақынның өмір сүрген кезеңінің күрделілігіне байланысты заман көріністері мен адам қарым-қатынастарын бейнелеуде кереағар қайшылықтарға  ұрынып, тап баспаған тұстары да болды. Мұның бәрі Базар шығармаларының өзіндік бет-бағдарын, ерекшеліктерін белгілейді.  

Курстық жұмыс және дипломдық жұмыстарға, диссертацияларға арналған керекті материалды көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

Жұмыс түрі: материал (30 - бет)

курстық жұмыс, дипломдық жұмыс сайты – diplomnik.kz