Жыраулардың жампозы – Базар жырау

XV-XIX ғасырлар арасын қамтитын толғау өлеңіміздің тарихындағы тұлғалар мұраларының соңғы көшіндегілердің бірін Базар жырау Оңдасұлының шығармашылық өнері құрайды. Шығармашылық ғұмыры ХІХ ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың алғашқы он жылдығына тура келетін Базар жыраудың жыр-толғауларының сол кездің өзінде-ақ Сыр бойына ғана емес, еліміздің түкпір-түкпіріне – Батысы мен Шығысына, Оңтүстігі мен Солтүстігіне тарап үлгіргені туралы, сондай-ақ осы аймақтардағы сөз ұстанған , өнер қуған өнерпаздардың Базар жырау жырларымен ауызданып, өнерлік жолын бастағаны жөнінде нақты деректер ғылымға белгілі.

         Импровизация дәстүрін ұстанған Базар – қазақ поэзиясының Абайға дейінгі ірі өкілдерінің бірі. Ол өзінің шығармашылығымен кезінде көркем сөз өнеріміздің өсіп-өркендеуіне айтарлықтай үлес қосты. Ақынның өмір сүрген кезеңінің күрделілігіне байланысты заман көріністері мен адам қарым-қатынастарын бейнелеуде кереағар қайшылықтарға ұрынып, тап баспаған тұстары да болды. Мұның бәрі Базар шығармаларының өзіндік бет-бағдарын, ерекшеліктерін белгілейді.

         Базар – ойға берік, сөзге жүйрік, талғампаз, суреткер ақын. Ол көркем тілдің күш-құдыреті мен өмірлік мәнін терең түсініп, оны адам санасын өзгертіп тәрбиелеуде таптырмас құрал деп санаған. Сыр сүлейлерінің көшін бастап кеткен даңғайыр жыраудың жыраулық поэзияның дамуындағы қол жетпестей биіктікпен белгіленер шығармалары қазақ халқының қандай ұрпағының болмасын жанына сәуле, рухына қуат құя беретініне ешқандай күмән жоқ.

         Базар Оңдасұлы – толғау ақыны ғана емес, батырлық, ғашықтық тақырыбындағы халықтық дастандарды да дамыта жырлаған ірі эпик. Жырау бірқатар шығыстық сюжеттерді (“Әмина қыз”, “Айна-Тарақ”, “Мақпал-Сегіз”), сондай-ақ қазақ арасында көп айтылып келген жергілікті жыр мотивтерін де өзінше өңдеп, хикая-дастан үлгісінде елге таратқан. Базар ұстанған шығыс әдебиетінің үлгі-өнегесі ақын шығармашылығынан елеулі орын алған. Ең алдымен ол шығыс әдебиетінің классикалық туындыларындағы гуманистік идеяны өзінің дидактикалық жырларына үзілмес арқау етіп алып, елді әдептілік пен адалдыққа, өршіл талап пен қанағатшылдыққа шақырады.

         Базар жырау туындылары - өз кезі үшін де, кейінгі ұрпақ үшін де көркем шығарма ретіндегі қызметін мінсіз атқарған құнды дүниелер. “Базар жырау дастандарындағы шығыстық үлгілер” деп аталатын дипломдық жұмысымызда жыраудың шығыстық үлгідегі дастандарының идеялық мазмұны, олардағы фольклорлық сипаттар мен авторлық шешімдер сөз болады. Жұмыстың мақсаты – Базар жырау дастандары арқылы Сыр өңіріндегі әдеби дәстүрді, әдеби дамудың ішкі-сыртқы жай-жапсарларын, құпиялы әрі қызық құбылыстарын, сондай-ақ ұлы жырау уақытындағы әдеби процестегі тақырыптық түрленулер мен жанрлық жаңарулар сырының бетін ашу.

         Зерттеудің әдіс-тәсілдері:

         Базар жыраудың ақындық қалыптасу жолы туралы деректермен танысу; Шығыстық үлгіде жазылған дастандарын оқып, тақырыптық

Курстық жұмыстарға және дипломдық жұмыстарға, диссертацияларға арналған керекті материалды көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

Жұмыс түрі: материал (30 - бет)

курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар сайты – diplomnik.kz