Яндекс - іздеу

Кіру формасы

Материалы

Қазақстанда ауыз су жағдайының географиясы

Елімізде "Ауыз су" бағдарламасы кабылданғаннан бері бұл мәселедегі қатқан тоң жібіп, сең қозғалғандай болғаны рас Өйткені, 2006 ж. ғана 5,6 миллиард теңгенің бюджеттік қаржысы жұмсалып, 540 мың тұрғыны бар 204 ауылға ауыз су жеткізілген болатын. Сондай-ақ бағдарлама бойынша суландыруға арнап ірі инвестициялық жобалар қолға алынып, Сырдария бойындағы егістіктерді қайта қалпына келтіру үшін 2,2 миллиард теңгеге жуық қаржы да игерілді. Ал, мұның сыртында жаңадан кабылданган Су кодексіне сәйкес қазір шаруаларға суды жеткізіп беретін су шаруашылығы қызметіне төленетін шығындардың 40 пайызын өтеуді мемлекет өз мойнына алып отыр.

Тек әттең, мұның бәрі ауыл халқынын ауыз суға деген қажеттілігін толық қанагаттандыра алар емес. Өйткені, Қазақстанда ауыл тұрғындарын сумен қамтамасыз ету мөлшері көп жерлердс тәулігіне әрбір тұрғынға 30-50 литрден ғана келеді. Маңғыстау, Батыс Казақстан,Қызылорда облыстарында болса бұл көрсеткіш 25 литрден төмен. Ең соракысы сол, бұл өңірдің және Атырау, Солтүстік Казақстан облыстарының көптеген елді мекендері тұщы су болмағандықтан, тұзды суды ішіп, түрлі химиялық элементтермен улануда. Соның зардабы осы аймақтарда неше түрлі жұкпалы, онкологиялық ауруларға шалдықкандар тұрғын халықтың басым бөлігін құрайды. Мысалы, Солтүстік Қазақстан облысында ғана 8 мың адам онкологиялық дертке ұшырап отырса, оған басты себеп - адамдардың санасыз, құрамында зиянды заттар мөлшерден жоғары су ішуі. Республикамыздың әлеуметтік-экономикалық даму жоспарына назар аударсақ, суды пайдалану мөлшері 2005 жылы 23-25 куб. м-ге жетпекші. Иә, бұл дегеніңіз келешекте ауыз су тапшылығы одан сайын қиындай түседі деген сөз. Қазір де байқалатын жағдайлар бұл, қай ауылға барсаныз да, өзен-көлдердің жағасындағы тал, тогайлар отынға отап алынып, оның сулары тартылып калған. Енді бір 5-10 жылдан кейін ауылдардағы өзен-көлдердің талайының қаңсыған орындарының ғана қалуы әбден мүмкін.

Атақта қацраткер, мәжіліс депутаты Шерхан Мұртаза Парламент мәжілісінде ағамыздың: "Су басында отырғандар су ішеді, аяғында отырғандар у ішеді" деп айтқан сөзі. Негізінен, Казақстанның ең басты су артериялары - Ертіс, Сырдария, Іле, Шу, Талас, Торғай, тағы да баска трансшекаралык өзендер болса, олардын ластануы жылдан-жылға ұлғая түсуде. Өйткені, Теміртау, Өскемен, Балқаш, Шымкент, Тараз тәрізді қалалардын өндіріс орындарында пайдаланылған су тазаланудан откізілмсй, су алқаптарына жіберіледі. Содан өзен-кол суларынын сынап, хром, бром, мырыш тәрізді ауыр металдармен, мұнай өнімдерімен былғануы ауыздықталар емес. Ауылдарды сапалы ауыз сумен қамтамасыз етуде кездесіп отырған тағы бір қиын мәселе еліміздегі ірі-ірі магистралды су құбырлары тозып біткен. Мысалы, кезінде "Союзцелинвод" тресінің қарауында болған ұзындығы 16 мың шақырымдық су магистралі Солтүстік Қазақстан, Павлодар, Ақмола, Қостанай облыстарын, Ресейдің Алтай, Краснодар өлкелерін, Қорган облысын, Түрікменстан мен Әзірбайжанның мыңға жуық елді мекендерін сумен камтамасыз етіп келсе, мекеме 2001 жылы банкротқа үшырап, оның шаруашылығы "Есіл су'' республикалық мемлекеттік кәсіпорнының қарамағына көшкеннен бері жағдай күрт нашарлады. Себебі бұл кәсіпорынға қараған су магистралы қазір 4 мың шақырым болып, ол облыстың 11 ауданына. Қостанай облысының 3 ауданына ауыз су жеткізгенімен, 1960 жылдардан бері үздіксіз пайлаланылып келе жаткандықтан, 2002 жылы ғана құбыр желілерінің 982 жер асты апаты болуы салдарынан ол катты тозды, ондағы сулар ластанып, ысырап болды.

Еліміздегі ауыз судың жағдайы туралы нақты деректерге назар аударсақ. Оңтүстік Қазақстан облысында су құбырларының тозуы
70 пайыздан жоғары. Облыста 894 елді мекен бар болса, олардың жартысы да құбыр суымен жабдықталмаған. Әсіресе, Оңтүстік Казақстан облысының Созақ ауданында. Жамбыл облысының Сарысу ауданында. Кызылорда
облысының Қазалы ауданында ауыз су алтынға пар-пар. Жер асты сулары көп Алматының өзінде- де су сапасы нашар. Мұндағы "Аксай",
"Айнабұлақ",   "Жетісу'"    ықшам  аудандарындағы ауыз судын құрамында хлор көп. Ал, Карағанды облысының, Теңіз ауданында қыстақта отырғандар қашаннан қар суын ерітпі ішіп келеді. Солтүстік Қазакстан облысында 765 елді мекен бар

 

Курстық жұмыс және дипломдық жұмыстарға, диссертацияларға арналған керекті материалды көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

 

Жұмыс түрі: материал (30 - бет)

курстық жұмыс, дипломдық жұмыс сайты – diplomnik.kz

 

 

Яндекс.Метрика