Материалы

Оңтүстік Қазақстан облысының агроландшафттары

1 Агроландшафт туралы жалпы түсінік.

Антропогендік ландшафттар арасында ең көп таралған ауыл шаруашылық ландшафттары. Дүние жүзінде жалпы құрылық бетінің 11% территориясын егістік жерлерге тиісті. Егістік жерлерге қолдан егілген, немесе антропогендік себептен пайда болған шалғындар және табиғи жайылымдар. Жайылымдар табиғи кешен болғанымен оған өте күшті антропогендік қысым байқалады. Жайылымдар мен антропогендік шалғындар құрлық бетінің шамамен 26% құрайды.

Кеңес үкіметі кезіндегі географиялық әдебиетте Ф.Н. Мильковтың ауыл шаруашылық ландшафттардың жіктелуі кең таралған. Ф.Н. Мильков бойынша ауыл шаруашылық ландшафттары экономикалық-географиялық жерді пайдалану типтері түсінік пен табиғи ландшафттар арасындағы байланыстыратын буын қызметін атқарады [32]. Егістік жер, бақ, шалғын, жайылым өзінің экологиясымен және өз-өзін регуляциялау дәрежесімен бір-бірінен шұғыл айырықша бола отырып, ұзақ уақыт бойы қайталанатын шаруашылық ықпалға ұшырайды. Әртүрлі типтегі шаруашылықта пайдалану формалары түрінде көптеп қайталанатын адамның ландшафттық кешендерге ықпалы, ол кешендерде тұрақты генетикалық белгілердің қалыптасуына алып келеді. Адамның ауыл шаруашылық іс-әрекетенің түріне қарай ауыл шаруашылық ландшафттарды  егіншілік, бау-бақша және жайылымды-шалғындық басты түрлерге бөлуге болады.

       Ауыл шаруашылық ландшафттың егістік типінің ерекшілігі жыл сайын топырақ бетінің жыртылуы, минералды тыңайтқыштарды қолдану, қолдан жасалынған агрофитоценоздарды жасау. Кейбір аудандарда жер жыртылуы нәтижесінде ескі егін жерлердің бұрынғы табиғи топырақ түрлері жаңа қасиеттерге ие болады. Көптеген ауыл шаруашылық ландшафттардың топырақтары адам игерген соң шірінді қабаты төмендейді, топырақтың өнімділігі төмендейді. Бірақ сонымен бірге дұрыс агротехника шаралар пайдаланған жағдайда топырақ шіріндісі және өнімділігі белігілі бір дейңгейге дейін түсіп, жаңа мәдени ландшафттың заттың биологиялық айналымына сәйкес деңгейнде тоқтайды.

       Оңтүстік Қазақстан облысының егістік жерлерінде антропогендік қысым өте жоғары, мұндай кешендерде барлық табиғат компоненттері өзгертілген. Ұзақ жылдар бойы бұл ландашфттарда өсімдік жамылғысы түбегейлі өзгертілген, топырақтың құрамына минералды тыңайтқыштардың элементтері қосылады. Жылдан жылға топырақтың жыртылуына байланысты оның механикалық құрамы, суғарыллатын егін кешендерінде топырақ құрамындағы су режимі күшті өзгереді. Жер асты суларының деңгейі көтеріліп оның химиялық құрамы да өзгереді.

       Жыртылған жерлердің жер бедерінің нано- және микропішіндері, кейбір жерде, әсіресе террасаланған жерде жер бедерінің мезопішіндері өзгеруде. Тау беткейіндегі жайылым кешендерінде малдың бас санын көбеюіне байланысты шөптесін жамылғысының тығыздығы төмендеп әртүрлі гравитациялық процестер күшеюде. Гравитациялық процестер топырақтың су және механикалық эрозияның жылдамдығын күшейте отырып келешекте топырақ жамылғысын кедейлетіп бедленд, яғни қүнарлы емес жерлер пайда болуына алып келеді.

       Осы көз қарастан ауыл шаруашылық ландшафттар – агроландшафт, ал суғарылатын жерлерді табиғи-техникалық геожүйелер деп аталатын түсініктер пайда болады. Агроландашфт жасалма кешен, суғару, тыңайтқыштар пайдалану, жер бедерін өзгерту т.с.с әртүрлі әдістерімен оның табиғи өнімділігін көтеру осы табиғи-техникалық геожүйеніні ұйымдастырудың басты мақсаты.

       Жоғарыда көрсетілген мәліметтер бойынша, дүние жүзі қүрлықтың 11 % егістік жерлер болып келеді, және соңғы мәліметтер бойынша егіншілікке жарамды жер көлемі таусылды деген пікір бар. Бүгінгі таңда болып жатқан азық-түлік дағдарыс (кризис) жалпы жерді пайдалануға көз қарасты түбкіліктей өзгерту мүмкін. Келешекте адамның агроландшафтқа ықпалы күшейе түседі, әсіресе суғарылатын ауыл шаруашылығы күшті дамиды, химиялық тыңайтқыштар, әртүрлі улы химикаттар пайдалануы маңызды күшеюі қажет.

         Ауыл шаруашылықта мұндай интенсификациялау процесі екінші «жасыл революцияға» алып келу

Курстық жұмыс және дипломдық жұмыстарға, диссертацияларға арналған керекті материалды көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

Жұмыс түрі: материал (30 - бет)

курстық жұмыс, дипломдық жұмыс сайты – diplomnik.kz