Материалы

Ақындықтың айғағы - айтыс

Ақындар айтысы -өнер жарысы. Оның  өзге  поэзиялық  жанрдан ең  басты  өзгешелiгi  осында.  Айтыс  экспромтық  тәсiлде   қиыннан  қиысып,  табан  астында  айтылады.  Халық  ортасында  қайнап  шыққан  талант  иелерi  алқалы  топтың  алдында  бiр-бiрiмен  бетпе-бет,  жекпе-жек өнер  сайысына  түседi. Айтыскер  ақын  қынабынан   қылыш  суырғандай  тосыннан  сөз  тауып, жыр  маржанын  тiзбектей  жөнеледi. Қарсы  айтысушы  ақынның сөз  ыңғайына қарай  сөз  тауып,  өлеңдi   түйдек –түйдегiмен   тау суындай  тасқындата  айту  айтыскер ақынның  ғана  қолынан келедi.

       Айтыс  ақындарын  халық  ертеден  құрмет  тұтып,  оның  тамылжыта  айтқан  жырын   таң бозарып  атқанша  жалықпай  тыңдайтын  болған.

      Табан астында  суырып  салып  жыр  төгу,  айтысқа  түсу-ауыз әдебиетiнiң  теңдесi  жоқ  тамаша  дәстүрi. Бұл кез келген  ақынның  қолынан  келе  де  бермейдi, сондықтан да  ол  табиғи  дарыны  бар, жүзден  шыққан  жүйрiктердiң ғана  үлесiне тиген. 

    Ерте кездiң  өзiнде  де  суырып  салма  ақындар  әр алуан  болған. Олардың барлығы  да  бiрдей  айтысқа  белсенiп  түсе  бермеген. Жыр, терме,  толғауларды төгiп айтатын ақындардың iшiнде  ойы ұшқыр,  логикасы  темiрдей  мықты,  тез  тұтанғыштары,  айтысқа, қақтығысқа  ыңғайлылыры  ғана  түскен. Мысалы, Жанақ, Шөже, Бақтыбай,  Түбек, Сүйiнбай, Майкөт, Қабан, Құлмамбет,  Сарбас, Жамбыл және  күнi  кешегi Саядiл, Нұрқан,Қалқа, Қуат, Үмбетәлi, Нартай, Кенен мен Иса,  күнi  бүгiнгi  Қонысбай, Әсия, Әселхан, Аманжол, Мұхаметжан, Балғынбек, Абаш, Нәсiлхан және  басқа  бiр  алуандас ақындар.

       Айтыс  жанрының  қалай  туып, қалай  дамығандығы  бiздiң ғылымымызда  күнi  бүгiнге  дейiн   зерттелу  үстiнде. Сондықтан да  айтыстың  кешегiсi мен  бүгiнгiсi, бүгiнгiсi мен  келешегi туралы ойлар әр жерде   айтылып, жазылып жүр.

      Айтыс  тек  көшпендi   тұрмыс  құрған   халықтарға  ғана  тән өнер ме? Бұл  халықтың  хат  танымы  аз,  жазба  әдебиетiнiң  кенже  қалған  кездерiнде  ғана  дамыған  да, халықтың  сауаты артып,  өлеңдi  бәрi  бiрдей   жазып шығаратын  кезге   жеткенде  өзiнен-өзi 

Курстық жұмыс және дипломдық жұмыстарға, диссертацияларға арналған керекті материалды көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

Жұмыс түрі: материал (30 - бет)

курстық жұмыс, дипломдық жұмыс сайты – diplomnik.kz