Біз вконтактедеміз

Яндекс - іздеу

Кіру формасы

Мұхаммед пайғамбар бейнесін жасаудағы көркемдік ізденістер диплом жұмысы

Мазмұны

КІРІСПЕ
Диплом жұмысының қысқаша сипаттамасы. Қазақ әдебиетіндегі дастан жанры дамуы дегенде, оның XIX ғасырдың аяғы мен XX ғасыр басындағы көрнекті өкілдерінің 6ipi Мәшһүр-Жүсіп Көпейұлы екендігі белгілі. Сырт қарағанда, түрлі тақырыпқа жазылған болып көрінсе де, Мәшһүр-Жүсіп дастандарының 6әpi дерлік ортақ, 6ip идеяға, ақиқат көзін іздеу, Аллаға сыйыну идеясына бағындырылуы ақын үшін діни тақырыптың салмағы ерекше екендігін анықтаумен 6ipre оның жалпы қазақ, әдебиетін дамытудағы ролі елеулі екенін де дәлелдей түседі.
Тақырыптың өзектілігі. Диплом жұмысымызда XIX ғасырдың соңғы ширегі мен XX ғасыр басындағы Мәшһүр-Жүсіп дастандарына әсер еткен дәстүр сабақтастығы мәселесін қамту көзделді. Бұл дастандардың Мәшһүр-Жүсіп шығармашылығында алатын орны ашылумен 6ipre сол аркылы оның жалпы қазақ әдебиетіндегі реализм әдісін кеңейту, діни тақырыбын игеру, эпикалық образ жасау тарихын дәйектеу мақсаты тұрды.
Мәшһүртануда не істелді? дегенде, ақын шығармаларын жариялануымен қатар жалпы ақын шығармашылығының ролі туралы әртүрлі пікір білдіру, тiптi айтысқа тусу тарихы бар екенін атап өтіп, оған қысқаша шолу жасау қажеттігі туады. Әр кезде әр дәрежеде айтылып келген бұл жекелеген пікірлер негізінен алғанда, Мәшһүр-Жүсіп шығармаларына назар аударту, оны зерттеу, жариялау қажеттігін кеңінен таныту мақсатында жасаған әрекеттер деп ұғынуымыз керек. Біздіңше, Мәшһүртану ғылымы ертеректе басталды. Оған дәлел: Смағұл Садуақасовтың 1919 жылы Омбыда шыққан "Трудовая Сибирь" журналында жариялаған "Киргизская литература" ("Қазақ әдебиеті) деп аталатын мақаласы. Онда зерттеуші былай деп жазған: "Қазақ әдебиетінің ауызша кезеңі XIX ғасырдың екінші жартысына дейін ұласып келді. Tiпті суырып салма ақындар ол кезде де баршылық. Дегенмен XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап қазақ әдебиетінің тарихында жаңа жазба дәуірі арна тартты. Жазба әдебиеттің негізін салушы "Мәшһүр" деген атаққа ие болған Жусіп Көпеев, кейінірек Абай Құнанбаев болды" [1,12 б.].
Осы орайда зерттеушінің алдымен Мәшһүр-Жүсіпті атап, кейін оны ерекше биікке көтерген Абай екенін әйгілеуі екі ақын өлендерінің жазылу мерзіміне емес, басылу, жариялану, халыққа тарау ретіне байланысты болар деп санаймыз. Шынында, Мәшһүр-Жүсіпті туындылары XIX ғасырдың соңғы 10 жылында "Дала уалаяты газетінде" жарияланумен 6ipre оның үш бірдей кітабының, 1907 жылы басылып, таралғаны, ал, Абай шығармалары кітап болып, екі жыл кейін 1909 жылы жарық көргені мәлім.
Мәшһүр-Жүсіптің мұрасын жинау ол қайтыс болысымен қолға алынды деуге негіз толық. Белгілі ақын Дихан Әбілев өз
естелігінде Мәшһүр-Жүсіп дүниеден өтісімен 1931 жылы ақынның баласы Шарафиден екі томдық шығармаларды (Мәшһүр-Жүсіп жазбаларын) алып астанаға жіберткенін жазады [2,25б.]. Мәшһүртануда содан кейін көңіл бөлерлік елеулі жетістік-оның шығармаларының 1940-1946 жылдар аралығында орта мектеп оқулығына енуі. Мәселен, 1940 жылғы орта мектептің 9-класына арналған оқулық-хрестоматияда (құрастырған - Е.Ысмайылов) ақынның 1907 жылы басылған кітабынан алынған үзінділер: "Әкімдер мен қазақ кедейлері", "Апыр-ай, кесер ме екем мен тілімді" - деген атпен беріліп, оған қоса 1907 жылғы кітаптарға енбеген: "Күндіз бен түннің айырмасы" және "Шайтанның саудасы" өлендері орын алған.
Қырқыншы жылдардың аяғы мен елуінші жылдардың басында Мәшһүр-Жүсіп шығармаларын мектеп оқулығынан алып тастау, оны қаралау үстем болғанын көреміз. Мәселен, алдымен Қазақ ССР Ғылым Академиясының Тіл және әдебиет институты мен Қазақстан Совет Жазушылары Одағының бірлескен жиналысында 1951 жылдың 13 июнінде көрнекті жазушы С.Мұқанов баяндама жасап, оның қысқартылған түрі "Әдебиет және искусство" журналының сол жылдың жетінші санында жарияланғаны мәлім. Бұл баяндамада қазақ әдебиетінің мақтаныш етер өкілдері: Шәкәрім Құдайбердиев, Нармамбет Ормамбетов, Көкбай Жанатаев, Әріп Тәңірбергенов, Әсет Найманбаев т.б. ақындармен қатар Мәшһүр-Жүсіп Көпейұлы да
барынша қараланды. Олай дейтініміз: автор Мәшһүр-Жүсіптің 1907 жылғы кітаптарын сынай келіп, өз ойын былай тұжырымдаған екен: "Бұдан артық кертартпалық, бұдан артық діншілдік, бүдан артық ұлтшылдық, бұдан артық панисламшылдық пікір болуға тиісті емес" [3;25б.].
Әйтсе де елуінші жылдардың орта тұсынан бастап, И.В.Сталиннің жеке басына табыну т.б. жұқалаң түрде болсын сыналып, аздаған тоң еруі байқалған сәтте бұрын орынсыз қараланған ақын-жазушылар тәрізді Мәшһүр-Жүсіпті ақтауға ойысу газет бетінде қылаң бере бастады. Оның бір көрінісі, бастамасы ретінде саналаларлық М.Қаратаев мақаласында кезінде орынсыз мансұқталған бір топ қаламгерлермен қатар Мәшһүр-Жүсіпке де жаңа көзбен қарау керектігі аталып өтсе, кейін бұл ойды терендетіп Ә.Қоңыратбаев арнайы мақала жариялады [4;15б.].

Дипломдық жұмысты көшіру үшін Сатып алу мәзірінен толығырақ мәліметті алыңыз

Дипломдық жұмыс бойынша қысқаша мәлімет

Пән: әдебиет

Жұмыс түрі: дипломдық жұмыс

Осы жұмыстың бағасы:  2900 теңге

курстық жұмыс, дипломдық жұмыс сайтыdiplomnik.kz

Яндекс.Метрика